Grafik
Grafik, bazı bilgilerin, kolayca görülmesi ve anlaşılması için çizimlerle gösterilmesidir. Matematikteki tanımıyla grafik, bir büyüklüğün (ya da niceliğin) başka bir büyüklüğe bağlı olarak nasıl değiştiğini göstermeye yarar. Bu nedenle, değişken büyüklükler arasındaki bağıntıları, yani fonksiyonları incelemek için özellikle diferansiyel ve integral hesap ile trigonometride çok sık başvurulan bir yöntemdir. Matematikçilerin kullandığı değişik türde grafik örneklerinden bir bölümü MATEMATİK maddesinde anlatılmıştır. Daha çok bilgi edinmek için ayrıca DİFERANSİYEL VE İNTEGRAL HESAP, FONKSİYON ve TRİGONOMETRİ maddelerine bakınız.
Sayısal bilgilerin ve istatistiklerin kullanıldığı bilimsel araştırmalarda, mühendislik, ekonomi ve işletmecilikte de grafikler yaygın olarak kullanılır.
Belirli bir şirkete ilişkin bilgileri gösteren iki grafik örneği alalım.
Bu grafiklerin ilkinde, şirketin 10 yılı aşkın bir süredeki yıllık kârlan değişik boylarda sütunlarla gösterilmiştir. Bu tür grafiklere çubuk grafik de denir. Örneğimizde her yılın kârı bir sütun ya da çubukla gösterilmiştir. Sütunun uzunluğu o yılın.vergi öncesi kârını gösterir. Soldaki rakamlar sütunların gösterdiği miktarları sayısal olarak görmemizi sağlar. İkinci grafik ise, aynı dönemde bu şirkette 1 liralık sermaye payına düşen net varlıkları göstermektedir. Çizgi grafik de denen bu tür grafikte her yıla ait büyüklüğü gösteren düşey çizgilerin tepe noktaları düz çizgilerle birleştirilmiştir. İlk grafikte kârın yükseliş ve düşüşler gösterdiği, ama genel eğilimin yükseliş olduğu hemen görülür. İkinci grafikte de hisse başına düşen net varlığın sürekli yükseldiği kolayca görülebilir.
Bir şirketin ortaklarının şirket sermayesindeki paylarıyla ilgili bilgi bir çizelge olarak düzenlenebileceği gibi, bir çubuk grafikle de gösterilebilir, ama bu tür bir bilgiye en uygun grafik türü daire grafik'tir. Bu grafikte her ortağın payı, payların toplamını temsil eden dairenin bir bölümü olarak gösterilir.
Grafiklerde kimi zaman resimlerden de yararlanılır. Aşağıdaki resimli grafik'te görülen her çikolata parçası satılan 10 bin parça çikolatayı göstermektedir; 5.000 parça çikolatayı göstermek için de yarım parçalar kullanılmıştır. Bu tür bir grafikte sayıların ancak yaklaşık olarak gösterilebileceği açıktır.
Çikolata sayısını grafikteki resmin büyüklüğüyle göstermek de bir yoldur. Ama yanlış anlaşılmaması için bu yöntemin büyük bir özenle uygulanması gerekir. Örneğimizde, 1986’da 80 bin olan satış miktarının 1983’te 40 bin olan rakamın iki katı olduğu görülüyor. Demek ki, 1986 satışlarını temsil eden resim 1983 satışlarını temsil eden resmin iki katı büyüklükte olmalıdır. Burada söz konusu olan, hacmin iki kat büyük olmasıdır. Oysa buradaki grafiğe ilk bakışta resimlerden biri öbürünün iki katı değilmiş gibi görünüyor. Bu tür grafiklerde yapılabilecek bir yanlış, resmi yaparken bütün boyutları (en, boy ve yükseklik) iki katına çıkarmaktır. O zaman bir resim öbürünün iki katı değil sekiz katı olur ki, bu kuşkusuz yanlış olacaktır. Böyle bir grafik bazen yanlışlıkla yapılır, ama bazen de, genellikle reklamlarda, istenen bir izlenimi vermek için özellikle kullanılır. Bu nedenle, yanıltıcı sonuçlar çıkarmamak için, gazetelerde ve televizyonda görülen grafikleri dikkatle incelemek gerekir. Yanıltıcı grafiklere örnek olarak, belirli bir siyasal partinin kamuoyunda ne ölçüde desteklendiğini anlamak için çeşitli zamanlarda yapılan kamuoyu yoklamalarının sonuçlarını gösteren aşağıdaki grafiği ele alalım.
İlk bakışta kamuoyu desteğinin büyük dalgalanmalar gösterdiği, sonra da hızla arttığı izlenimini veren bu grafikte dikkat edilmesi gereken iki yanıltıcı nokta vardır. Bunlardan ilki, kamuoyu desteğini gösteren düşey eksendeki rakamların sıfırdan değil de yüzde 30’dan başlamasıdır. Bunun sonucu olarak kamuoyu desteğindeki değişiklik olduğundan daha büyük gözükmektedir. İkinci nokta ise, yatay eksende gösterilen kamuoyu yoklaması tarihlerinin arada geçen süreye uygun aralıklarla işaretlenmemiş olmasıdır. Bunun sonucunda 20 Mayıs ile 1 Aralık arasında halkın desteğinde bir sıçrama olduğu izlenimi ortaya çıkmaktadır. Oysa, bu artış gerçekte uzun bir sürede yavaş yavaş gerçekleşmiştir. Bu yanlışlar düzeltilerek grafik yeniden çizildiğinde aradaki fark açıkça görülmektedir.
