Hasan Âli Yücel
Hasan Âli Yücel (1897-1961). Türkiye’nin önde gelen eğitimcilerinden, devlet adamı Hasan Âli Yücel 16 Aralık 1897’de İstanbul’ da doğdu. 1921 ’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Felsefe Bölümü’nü bitirdi. Çeşitli okullarda öğretmenlik ettikten sonra 1927’de eğitim müfettişi oldu. 1930’da öğrenci müfettişi olarak Fransa’ya gitti. 1932’de Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü müdürlüğü; 1933- 35 arasında orta öğretim genel müdürlüğü görevlerinde bulundu.
1935’te İzmir milletvekili olan Yücel 1938’de kurulan 2. Celal Bayar Hükümeti’nde milli eğitim bakanı olarak atandı. Bu görevi Refik Saydam ve Şükrü Saraçoğlu hükümetlerinde 1946’ya kadar sürdürdü.
Bakanlığı döneminde eğitim ve kültür alanında büyük atılımlara ön ayak oldu. 1939’da 1. Eğitim Şûrası’m toplayarak bir eğitim planının oluşturulmasını sağladı. Ankara’da Fen ve Tıp Fakültelerini, İzmir Yüksek Ticaret ve İktisat Okulu’nu, Balıkesir ve Edirne öğretmen okullannı eğitime açtı. Yüksek Mühendis Okulu onun bakanlığı sırasında İstanbul Teknik Üniversitesi haline getirildi. Köy öğretmeni yetiştirmek üzere daha önce kurulan deneme okullan, 1940’ta çıkanlan Köy Enstitüleri Kanunu ile enstitüye dönüştürüldü; 17 yeni köy enstitüsü kuruldu. 1942- 43 öğretim yılında Hasanoğlan Yüksek Köy Enstitüsü açıldı.
Yücel, Ahlak Şûrası, Neşriyat Kongresi, Tercüme Kongresi ve Gramer Komisyonu toplayarak ilgili konularda temel ilkelerin belirlenmesini sağladı. Milli Eğitim Bakanlığı’nda kurulan Tercüme Bürosu’nda birçok dünya klasiği Türkçe’ye çevrilerek yayımlandı. Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı olarak Devlet Opera ve Tiyatrosu kuruldu. Çeşitli meslek okulları açıldı. Türk Ansiklopedisi, İslam Ansiklopedisi yayımlanmaya başladı.
Yücel’in bakan olarak son hizmeti 13 Haziran 1946’da çıkarılan Üniversiteler Kanunu oldu. Bu kanunla bakanlığın yetkileri üniversiteye devredildi; üniversitede düşünce, bilim ve kürsü özgürlüğünün korunması gerçekleştirildi
1946’da hükümet dışında kalan Yücel, muhalefetin ileri gelenlerinden Mareşal Fevzi Çakmak ve Dem okrat Parti İstanbul il başkanı avukat Kenan Öner tarafından bakanlığı sırasında komünistleri desteklemekle suçlandı. Yücel’in Kenan Öner’e açtığı hakaret davası, yargıcın iddiaları geçerli bulması nedeniyle düştü.
1950’de milletvekili seçilemeyen Yücel siyasetten çekildi; İstanbul’a yerleşti. 1961’de Kurucu Meclis üyesi olan Yücel 26 Şubat 1961’de İstanbul’da öldü.
Eğitimciliğinin ve devlet adamlığının yanı sıra usta bir yazar ve çevirmen olan Yücel’in şiirleri Dergâh, Yarın, Yeni Mecmua, Hayat (1926-28) dergilerinde yayımlandı. Kimi şiirleri bestelendi. Mütareke ve Kurtuluş Savaşı dönemlerinde vatan ve millet sevgisini dile getiren şiirler yazdı. 1936’da Akşam, 1949’dan sonra Cumhuriyet ve Dünya gazetelerinde toplumsal ve kültürel konularda makaleleri ve denemeleri yayımlandı.
Başlıca yapıtları arasında Goethe, Bir Dehanın Romanı (1932), Türk Edebiyatına Toplu Bir Bakış (1932), Pazartesi Konuşmaları (1937), İçten Dışa (1938), Türkiye’de Ortaöğretim (1938), Hürriyete Doğru (1955), İyi Vatandaş, İyi İnsan (1956, 1971), Edebiyat Tarihimizden (1957), Türkiye’de Maarif (1959) ve Hürriyet Gene Hürriyet (1960-62, 2 cilt) sayılabilir.
