Hesap makinesi
Hesap makinesi, Sayıları toplamakta kullanılan mekanik araç. Hesap makinesinin ilk örnekleri Tarihöncesi dönemde ortaya çıktı: Kayalardaki çizikler, ağaçlardaki çentikler, deri şeritlere atılan düğümler ya da bir araya toplanan çakıllar, bu amaçla kullanılıyordu. Eskiçağ'da ve Ortaçağ'da suyun derinliğini ölçmek için gemi halatına düzenli aralıklarla atılan düğümler ya da bir tahta üstünde kaydırılan taş dizileri, hesap makinesinin bazı işlevlerini yerine getirmek için kullanılıyordu; Ortaçağ'da Çinlilerin kullandıkları "suan pan" yani günümüzde abak denilen tellere dizilmiş boncuklar (Bk. ABAK) da aynı işlevi görüyordu. Bu eski araçların tümü, kullanıcıların sayı saymayı bilmesini gerektiriyor; sayıları ve toplamları belirtmek için fiziksel nesnelerin yerleştirilebileceğini ve oynatılabileceğini gösteriyordu.
Bilinen ilk hesap makinelerinin tasarlanmasında, bu araçlarla ilgili bilgilerden yararlanıldı: Bu makinelerde, kullanan insanın toplamayı bilmesini gerektirmeksizin, fiziksel nesneleri hareket ettirerek ve kaydırarak sayıları topluyorlardı. Yararlanılan fiziksel nesneler, bir dişliler dizisi oluşturacak biçimde birbirine koşulmuş dişli çarklar ve sonsuz vida dişlileriydi. İskenderiyeli Heron'un İ.S. II. yy'dan kalma bir yazısında anlattığı bu tür bir makine, bir arabanın aştığı yolu "ok atımı" olarak hesaplayabiliyordu. Bu makinenin saplamalı ya da tek dişli çarkın dönüşüne dayanan çalışma ilkesi, su saatlerinde, gaz saatlerinde, bisiklet ve otomobillerin odometrelerinde günümüzde de kullanılmaktadır.
XVII. yy'da Fransız matematikçi Blaise Pascal, odometrenin mekanik düzenlenişini değiştirerek, tezgâhtarlar tarafından çalıştırabilecek bir hesap makinesi haline getirdi. Aynı yüzyılda Alman matematikçisi ve filozofu Gottfried Wilhelm von Leibniz, Pascal'ın makinesinin toplama yeteneğini genişleterek, toplama işlemiyle sonuca ulaşan bir çarpma makinesi yaptı. Toplama makinesinin mekanik ilkeleri genişletilerek, XVIII. ve XIX. yy'larda elle çalıştırılan hesap makinelerinde, XX. yy'daysa elektrikli hesap makinelerinde kullanıldı. XX. yy'ın ortalarında, işyerlerindeki büro makinelerinin elektromekanik toplama işlemlerinin yerini bilgisayarların elektronik devreleri almaya başladı ve 1970'ten sonra, devrelerin iyice minyatürleşmesiyle, ele sığacak küçüklükte hesap makineleri yapma olanağı doğdu.