John Stuart Mill
(1806-1873). İngiliz düşünürü ve iktisatçı John Stuart Mill, Londra’da doğdu. İngiliz düşünürü, tarihçi ve iktisatçı James Mill’in en büyük oğludur. Babasının sıkı bir disiplin altında evde eğittiği Mill, uç yaşında Yunanca öğrenmeye başladı, sekiz yaşındayken birçok Yunanca kitap okumuştu. Ne var ki, yaşıtları çember çevirir ve bisikletle gezerken kitaplara gömülerek çocukluğunu yaşayamayan Mill sonradan büyük bir bunalım geçirdi. James Mill, oğluna felsefe, mantık ve tarih de öğretti.
Stuart Mill yetişme döneminde Jeremy Bentham’ın felsefesinden büyük ölçüde etkilendi. Bentham, Yararcılar olarak bilinen bir düşünürler grubu içindeydi. Bu grup, iyi davranışın insana zevk veren davranış olduğuna inanıyordu. Bu düşünceye göre, çok sayıda insanı hoşnut eden bir iş, en yararlı işti. Mill’in siyasete karşı duyduğu büyük ilgi, emekçi halkın çalışma ve yaşam koşullarını iyileştirmenin yollarını bulma arayışından kaynaklanıyordu. Yaşamın her alanında eşitlikten yana olan Mill, kadınların eğitilmeleri ve oy hakkı elde etmeleri konusunda da mücadele etti. The Subjection of Women (1869; “Kadınların Bağımlılığı”) adlı bir kitap da yazdı.
Mill sosyalist değildi; ama ilk sosyalistlerin geliştirdikleri kuramlara ilgi duyuyordu. On Liberty (1859; “Özgürlük Üzerine”) adlı denemesinde bireyin haklarının yasalarla hangi ölçülerde sınırlanabileceği konusunu ele aldı. Ekonomi konusundaki görüşlerini bu konudaki en önemli yapıtı olan Principles of Political Economy (1848; “Ekonomi Politiğin İlkeleri”) adlı kitabında açıkladı.
1865-68 arasında parlamentoya seçilen Mill, düşüncelerini uygulama alanına koymaya çalıştı. ABD’deki köleliğe ve İngiltere’deki yolsuzluklara karşı çıktı. Sınırlamaların kaldırılarak oy hakkının yaygınlaştırılması için çaba gösterdi. 1868’deki genel seçimde yeniden seçilemeyince politikadan çekildi. Güneydoğu Fransa’daki Avignon kentine yerleşti ve yaşamının kalan bölümünü okuyarak, yazarak ve yaban çiçekleri üzerine bir araştırma yaparak geçirdi.
