Kırlangıç
Kutuplar dışında yeryüzünün hemen her yerine yayılmış olan kırlangıçlar yaklaşık 75 türüyle bir kuş familyasını (Hirundinidae) oluşturur.
Zamanlarının büyük bir bölümünü havada geçiren bu kuşlar son derece hızlı, kıvrak ve gösterişli uçuşlarıyla dikkat çeker, havada yakaladıkları böceklerle beslenirler. Büyük bir manevra yeteneği sağlayan uzun ve sivri uçlu kanatları, küçük gagalı olmalarına karşın geniş biçimde açabildikleri ağızları havada avlanmalarına son derece uygundur. Kuyrukları genellikle uzun ve derin çatallıdır. Kırlangıçların yürümeye ya da sıçramaya yaramayan kısa ve güçsüz olan bacakları yalnız tüneme işlevi görür. Tüyleri düz ya da desenli, metalik mavi ya da yeşil olabilir. Pek az türün erkek ve dişisi arasında görünüş farkı vardır.
Kırlangıçlar yiyecek bulabileceği açık alanlara yerleşir. Toprak yığınları, kaya çıkıntıları ya da ağaç kovukları yuva yapmaya elverişli yerlerdir. Bazı türler binaların içinde ve çevresinde yuva yapma alışkanlığı edinmiştir. Zarif görünüşleri, kıvrak uçuşları ve hoş cıvıltıları nedeniyle en sevilen kuşlar arasında yer alır.
Kırlangıçlar toplu halde yaşamaya ve koloni halinde yuva yapmaya yatkın kuşlardır. Ayrıca beslenme yerlerinde de toplaşır, çit ya da telefon telleri üstünde yan yana tüneyip dinlenirler.
Kuzeyde yaşayan türler kışın güneye göç ederler. Bazılarının göçü tropik bölgeye girince biter. Bazıları ise tropik bölge kuşağını aşıp güney yarıkürenin ılıman kesimlerine ulaşır. Bahardaki dönüş yolculukları için böceklerin yeterince bollaşmasını beklerler. Yola çıkış ve üreme yerlerine varış zamanı, besin kaynakları ve hava koşullarına göre değişir.
Yuvaları
Kırlangıçlar yuva olarak ağaç kovuklarını ve kaya çatlaklarını kullanır, toprak yığınlarında tüneller açar ya da çamurdan bir yuva yaparlar. Çamuru genellikle su birikintilerinden gagalarının yardımıyla toplarlar.
Amerika’da yaşayan kahverengimsi siyah sırtlı, beyaz karınlı kabakanat kırlangıç (Stelgidopteryx ruficollis) yapıların çevresine, köprü altlarına, kaya oyuklarına ya da çatlaklarına yuva yapar. Kuzey Amerika’ya özgü başka bir tür olan mor kırlangıç (Progne subis) ağaç kovuğuna ya da insan eliyle hazırlanmış çok gözlü bir kuş evine yerleşerek yuvasının içini otlar ve tüylerle döşer.
Avrasya ve Amerika’da yaşayan kum kırlangıcı (Riparia riparia) ile Avustralya’da yaşayan akkanat kırlangıç (Chermoeca leucosternum) kumlu toprakta derin bir kovuk açıp yuva yapan türlerdendir.
Uzun kuyruğu derin bir çatalla ikiye ayrılan kır kırlangıcı (Hirundo rustica), çamurdan yuvasını genellikle evlerin duvarlarına yapar. Çok geniş bir coğrafi alana yayılmış olan bu türün üst bölümleri siyah, gerdanı kızıl, alt bölümleri beyazdır. Yazın Türkiye’nin her bölgesinde ürer. Kırsal yerleşim alanlarında daha sık görülürler. Dişiler yuvaya beyaz renkli, benekli ya da beneksiz 2-7 yumurta bırakır. Yumurtadan çıkan yavrular seyrek hav tüyleriyle kaplıdır. Erişkinler yavrularının uçmayı iyice öğrenip yuvadan ayrılmalarına kadar geçen süre içinde bakımlarını üstlenir.
Yaklaşık 12 cm uzunluğundaki ev kırlangıcının (Delichon urbica) sırtı, kanatları siyah, kuyruksokumu ve alt bölümleri beyazdır. Avrasya ve Afrika’da yaşar. Daha çok duvarlara, saçak altlarına, bazen de kayalıklara ve köprü altlarına, çamurdan yuvalar yapar. Kır kırlangıcınınki gibi açık olmayan yuvasının küçük bir giriş deliği vardır. Çamurdan yuva yapan öbür türler gibi yuvasını saman ve otla sağlamlaştırır. Kuruyarak sertleşen çamur, dişinin kuluçkaya yattığı beyaz renkli 4-5 yumurtanın ve yumurtalardan çıkan 2-3 yavrunun ağırlığını çekebilecek kadar sağlamdır.
