Leylek
Leylekler balıkçıl, flamingo ve aynaklara akraba 17 türden oluşan iri yapılı, uzun boyunlu kuşlardır. Çayırlık ve bataklık alanlarda yaşar, kurumlu bir yürüyüş tutturarak başlıca besinleri olan böcekleri, kurbağaları ve yılanları ararlar. Ses telleri yeterince gelişmemiştir. Ama eşlerini çekmek için gagalarını takırdatarak kanatlarını açıp kapayarak gösteri yaparlar.
Avrasya’da üreyen ak leylek (Ciconia ciconia) Afrika’nın güney kesimlerinde kışlar. Boyu yaklaşık 100 cm, kanat uçma tüyleri siyah, öbür tüyleri beyaz, uzun gagası ve bacakları kırmızıdır. Boyunlarını öne uzatarak oldukça yavaş uçar ve havada geniş daireler çizerek süzülür.
Ak leylekler çatılara özellikle de bacaların tepesine yuva yapar. Bazı ülkelerde insanlar uğur getirdiğine inandıklarından leylekleri çekmek için damlarına kazıklar üzerinde tekerlekler koyar. Leylek çiftleri çalı çırpı ve topraktan yaptıkları tepsi biçimindeki yuvalarını otla döşerler. Yuva her yıl yeni ekler yapılarak kullanıldığından çok büyür.
Dişiler yuvaya genellikle beyaz, dört yumurta bırakır. Erkek ve dişi yavrularını büyük ölçüde, yiyip kısmen sindirdikleri besinleri ağızlarına geri getirerek besler. Yavrular anne ve babalarını gördüklerinde gagalarını takırdatmaya başlar, erişkin kuşlar da bu gürültülü karşılamaya katılır.
Ak leylekler uzak yerlere göç eden kuşların en iyi bilinenidir. Avrupa’da ve Türkiye’de üreyen bu leylekler kışı Afrika’da geçirir. Göç sırasında sıcak hava akımlarından yararlanır, olabildiğince karalar üstünde uçabilmek için kıtadan kıtaya özellikle İstanbul, Çanakkale ve Cebelitarık boğazlarından geçerler. Ama Avrupa’da yoğun tarıma geçiş nedeniyle leyleklerin beslenebileceği çayırlık sulak alanların azalması, Afrika’da ise tarım ilaçlarının yoğun biçimde kullanılması, geniş leylek sürülerinin yok olmasına neden olmuştur.
Avrasya ve Afrika’da yaşayan kara leylek (Ciconia nigra) beyaz karnı dışında mor ve yeşil parıltılı siyah tüyleriyle ak leylekten kolayca ayırt edilir. Daha ürkek olan bu tür, ormanlık yerlerde ürer ve kışı Afrika’da geçirir. Türkiye’deki üreme alanı Marmara ve Karadeniz bölgelerindeki ağaçlık yerlerdir.
Leyleklerin iki değişik türü jabiru adıyla tanınır. Bunlardan Avustralya jabirusu (Xenorhynchus asiaticus) Avustralya’dan Hindistan’a kadar uzanan bölgede yaşar. Gövdesi beyaz ve yeşil, bacakları kırmızı, iri gagası siyahtır. Genellikle yalnız avlanmasıyla dikkat çeker. Amerika jabirusunun (Jabiru mycteria) hafifçe yukarı kıvrılan çok kalın bir gagası vardır. Meksika’dan Arjantin’e kadar uzanan bölgede bulunur. Marabu (Leptoptilos crumeniferus) en iri leylek türüdür. Afrika’da yaşayan bu türün boyu 1,5 metreye, kanat açıklığı 2,6 metreye ulaşır. Temel besinini oluşturan leşleri yemek için genellikle akbabalarla rekabete girişir ve çoğu kez de öncelik sırasını onlara kaptırmaz.
