Köprü
Köprü, Bir ulaşım yolu, bir su yolu, bir su kemeri ya da bir boru hattının bir akarsu, su yolu, çöküntü ya da başka bir ulaşım yolunu aşmasını sağlayan yapı. Köprü yapımında, taşıyacağı yükün çeşidi ve yüksek hızlı rüzgâr ya da deprem gibi çevre koşullan göz önünde bulundurularak, en elverişli köprü tipinin (asma, kemer ya da kiriş), kullanılacak gerecin ve en uygun yapım yöntemlerinin önceden saptanması gerekir.
KÖPRÜ ÇEŞİTLERİ
Kiriş köprü: En yaygın köprü tipi, kiriş köprüdür. Sözgelimi bir hendek üstüne yerleştirilmiş bir tahta, yalın bir kiriş köprü oluşturur. Tahta üstündeki yükün etkisi, kirişteki eğilme gerilmeleriyle karşılanır. Yalın dayanıklı kiriş köprüde, yalnızca iki dayanak vardır ve üstündeki herhangi bir yük, kirişin alt tarafında çekme gerilmesi, üst tarafında basma gerilmesi doğurur. Bu gerilmeler, yükü kaldırmak için yeterli dengelemeyi sağlar. Kirişi düz tutan kuvvetler, statiğin temel yasasına göre, onu bükmeye çalışan yüke eşit olmalıdır. Bu nedenle, belirli miktarda gereçten yapılan kalın bir kiriş, ince bir kirişten daha dayanıklı olacaktır. Küçük köprülerin dışındaki kiriş köprüleri, ya I ve T profiller biçiminde ya da kutu biçiminde yapılır.
Asma köprü: Asma köprüler geniş açıklıkların aşılmasını sağlayabilirler; ama ciddi bir sakıncaları vardır: Çok esnektirler ve trafik yükü (özellikle yükün, açıklığı bir uçtan dörtte bir uzaklığa etkilediği durumlarda) büyük bir çökmeye yol açabilir. Bu yüzden, kablolara yardımcı olması için bir destek kirişi ya da bir kutu kiriş eklenir. Kablo tellerinin hem ucuz, hem de kiriş yapımında kullanılan çelikten daha dayanıklı olması, uzun açıklıklarda asma köprülerin yeğlenmesine neden olur. Orta uzunluktaki açıklıklardaysa, asma köprü yerine kuleleri ve gövdeyi birleştiren dayanakları bulunan kablo-askılı köprü yapılır.
Kemer köprü: Köprü yapımında kemer, ters dönmüş bir asma köprü olarak düşünülebilir. Asma köprü gibi kemer köprü de, uç noktalara kirişten daha çok kuvvet iletir; ama bu durumda uçlan çekmeye değil, itmeye çalışır. İtme kuvveti, zemini, köprünün bir parçası haline getirir, böylece yapıda gereçten tasarruf sağlar. Ama bunun için,güvenilirtemeller gerekmektedir. Bu türyapımda, esneklik önemli bir sorun oluşturmaz. Orta nitelikli çelik kullanılır ve köprü, oldukça geniş bir kemer ya da bir kiriş biçiminde inşa edilerek, burkulmaya karşı dayanıklı olması sağlanır.
KÖPRÜ YAPIMI
Büyük köprülerin yapımı oldukça güçtür. Tasarının hazırlanması sırasında, çevre özelliklerinin de değerlendirilmesi gerekir.
En yalın yöntem, bütün bir ayak açıklığını bir atölyede ya da başka bir uygun yerde yapıp, tek parça halinde yerine yerleştirmektir. Gerçekte, yalnızca çok küçük köprüler için uygun olan bu yöntem, zaman zaman büyük köprüler için de kullanılmaktadır.
Bir başka kolay yöntem, pek yüksek olmayan bir iskele üstünde yapım işini yürütmektir. Bu çalışma, borulardan yapılmış iskeleler ya da prefabrike metal paneller kullanılırsa karışık ve çok masraflı olabilir.
Köprü, bir bölüm tamamlanınca bir sonrakine geçme yoluyla, parça parça da yapılabilir. Çelik kirişli köprülerde bölümler, 15-20 m'lik parçalar halinde yapılır ve tamamlanan bölümünün ucundan ikinci parça uzatılarak ilerlenir. Yeni birim cıvata ya da kaynakla bağlandığında, işlem yinelenir. Ancak bu yöntem, teknik açıdan risklidir. Birçok noktada ortaya çıkan gerilmelerin bitmiş haldekilere göre yüksek ve çok farklı olması, giderleri indirmek için güvenlik sınırına yaklaşma eğilimlerini güçlendirmektedir. Yapı, orta bağlantının yapılmasından hemen önce, tehlikeli biçimde esnekleşir.
Parçaları daha kısa (gerecin ağırlığı nedeniyle genellikle 5 m'den az) yapma koşuluyla, benzer yöntemler, beton köprülerde de kullanılabilir. Hazır dökülmüş parçalar, ya öngerilme verme yöntemiyle birleştirilir ya da beton, prefabrike çelik birimlerde kullanılana benzeyen bir taşıyıcı tarafından taşınan bir kalıba dökülür.