Lavta Ailesi
Lavta mızrapla ya da parmaklarla çalman telli bir çalgıdır. Yayla çalınanlara yaylı lavta adı verilir. Armut biçiminde bir gövdesi, kısa ve geniş bir sapı vardır. Göğüs üzerindeki köprüden (eşik) başlayan teller, sapın ucunda arkaya yatık duran burguluk bölümüne bağlanır. Göğsün ortasında gül adı verilen bir ses deliği vardır. Tel sayısı ülkelere göre değişir. Klasik lavtanın beşi çift, en üstte tek olmak üzere altı teli vardır. Bir çifti oluşturan her tel aynı notaya akortludur.
Kökeni Arap uduna dayanan lavta, 13. yüzyılda Haçlılar aracılığıyla İspanya’ya girdi, 14. yüzyılda tüm Batı Avrupa’da yaygınlaştı. 16. ve 17. yüzyıllarda İngiltere’de yaygın olarak kullanıldı. İlk lavtalar dört telliydi ve mızrapla çalmıyordu. Daha sonraları teller çiftleşti ve parmakla çalınmaya başlandı. Avrupa’da uzun süre sevilen bir çalgı olarak yaygınlığını korudu. John Dowland ve Edmund Campion gibi besteciler lavta için çok güzel parçalar bestelediler. Lavta için müzik yazan besteciler arasında Johann Sebastian Bach ve Franz Joseph Haydn gibi ünlü adlar da vardı. 18. yüzyılın sonlarına doğru klavyeli çalgıların gölgesinde kalarak gözden düştüyse de, 20. yüzyılda Julian Bream gibi usta lavtacıların katkısıyla yeniden önem kazandı.
Lavta ailesinin üyeleri değişik boydadır. Yaygın olarak kullanılan tiz sesli lavta 60 cm uzunluğundadır. Daha küçük olanına mandora ya da mandola adı verilir. Ailenin bas sesli en büyük üyeleri torbo ve kitaron ya da bas lavta'dır. Sapları ve burgulukları daha iridir. Kitaronun boyu yaklaşık 2 metredir. Yıllar boyu kullanılmayan bir çalgı olarak kalan lavta, 1970’lerde ve 1980’lerde eski müzik türleriyle ilgilenen sanatçıların katkısıyla yeniden önem kazandı.
