Marcel Proust
(1871-1922). 20. yüzyıl romanının yaratıcılarından Fransız romancı Marcel Proust, Paris’in güneybatısındaki Anteuil’de doğdu. Daha Condorcet Lisesi’nde öğrenciyken sınıf dergisine birçok yazı yazarak bu alanda yeteneği olduğunu gösterdi. Askerliğini yaptıktan sonra, Siyasal Bilgiler Okulu’nda hukuk ve edebiyat öğrenimi gördü.
Proust öğrencilik yıllarından sonra meslek olarak yazarlığı seçti. 1896’da les Plaisirs et les jours (“Hazlar ve Günler”) adı altında bir öykü derlemesi yayımladı. Bu yapıtını, İngiliz sanat eleştirmeni John Ruskin’den yaptığı la Bible d ’Amiens (1904; “Amiens İncili”) ve Sesame et les lys (1906; “Susam ve Zambaklar") gibi çeviriler izledi. Ruskin’in yapıtları Proust’un güzellik kavramını yeniden düşünmesine yol açtı. Simgeler ve alegori Proust'un yapıtlarının belirgin bir özelliği oldu.
Proust’un başyapıtı olan Geçmiş Zaman Peşinde (Â la recherche du temps perdu; 1913-27), birkaç ciltten oluşan uzun bir romandır. Bu romanda kendi yaşamını alegori kullanarak anlatırken, kişiliğinin psikolojik derinliklerine iner. Proust’a göre benlik sürekli değişirken, yalnızca geçmiş sonsuza kadar değişmeden kalır. Geçmişe de ancak bellek yoluyla ulaşılabilir. Romanın ünlü bir bölümünde, yazarın çaya batırarak yediği kurabiyenin damağında bıraktığı tat ona tüm geçmişini çağrıştırır. “Bilinç akımı” adı verilen ve olayların zaman içindeki sıralanışı yerine, anı ve izlenimlerin yarattığı çağrışımlara göre sıralanışına dayanan bu teknik, özellikle İrlandalI yazar James Joyce’un yapıtlarında görülür.
Proust 1909’da başladığı bu romanı 1912’de bitirdikten sonra birkaç başka yapıt daha yayımladıysa da, asıl başyapıtını yıllarca gözden geçirerek dokusunu ve yapısını daha da zenginleştirdi. Romanın son bölümleri yazarın ölümünden sonra yayımlandı.
