Marmot
Marmotlar, gelengiler gibi sincaplara akraba olan kemirici hayvanlardır. Avrasya ve Kuzey Amerika’da birçok marmot türü yaşar. Uzunlukları genellikle 30-60 cm arasında değişen bu hayvanların bacakları kısa, gövdeleri oldukça tombul, postları kahverengimsi, kısa kuyrukları kabarık ve sık tüylüdür.
Marmotlar vadilerde ve ovalarda bulunur. Avrupa’da görülen Alp marmotu (Marmota marmota) gibi bazı türler birbirine yakın oyuklarda aile grupları halinde yaşar. Her ailenin yuvası ayrıdır. Gün boyunca oyuk girişinde bekleyen bir ya da birkaçı, çevreyi gözetlerken, ailenin öbür üyeleri fazla uzaklaşmadan koşuşturup, birbirleriyle oynaşırlar.
Oyuklarına taşıdıkları kurumuş otlarla yuvalarını döşeyen marmotlar bahara kadar süren uzun bir kış uykusuna yatarlar. Bu dinlenme döneminin süresi iklime ve yerel koşullara bağlıdır. Kuzey Amerika’nın kuzeybatısında ve Sibirya’da yaşayan kırçıllı marmotun (Marmota caligata) kış uykusu dokuz aya ulaşabilir. Tehlike karşısında çıkardıkları ses çok tiz ve kulak tırmalayıcıdır. Marmotlar otları, kökleri, yaprakları ve bazen de böcekleri yiyerek beslenir. Dişiler bir batında 2-9 yavru doğurur.
Sarı karınlı marmot (Marmota flaviventris) ABD’nin batısında ve Kanada’nın güneybatısındaki
dağların kayalık yamaçlarında yaşar. Bazı bölgelerde önemli bir tarım zararlısı olan bu hayvan Kayalık Dağlar lekeli hummasını insanlara bulaştıran kenelerin de taşıyıcıları arasındadır.
Kuzey Amerika kırçıllı marmotu (Marmota monax) kuyruğu dışında uzunluğu 80 santimetreye
ulaşan iri bir türdür. Derinliği 9 metreyi bulan oyuğunun dibinde otla döşediği geniş bir yuva vardır. Ot, yonca ve mısır gibi bitkilerle beslenen bu tür yalnız yaşar.
Çayır Marmotları
Cynomys cinsini oluşturan ve Kuzey Amerika’da, Meksika’dan Kanada’nın güney kesimlerine kadar uzanan bölgelerdeki çayırlarda yaşayan beş tür, çayır marmotu adıyla tanınır. Tümü de toplu halde yaşayan bu hayvanların oluşturdukları kolonilerde birey sayısı 40’tan başlayarak 1.000’i aşabilir. Bazı yörelerdeki koloniler çok daha geniştir. Arizona’da yapılan bir araştırmada 2,5 km2’lik bir alan içinde 7.000’i aşkın oyuk bulunmuştur.
Çayır marmotları yuva yapmak için derin oyuklar kazar. Oyukların girişi yağmurlara ve sel baskınlarına karşı sıkıştırılmış toprakla koni biçiminde yükseltilir. Oyuk yaklaşık 4 metre dimdik aşağıya indikten sonra karmaşık yatay yollara bağlanır. Bu yollarda barındıkları ve kışlık besinlerin saklandığı bölmeler yer alır.
Çayır marmotları yalnızca tehlike karşısında ya da dinlenmek amacıyla yuvalarına girerler. Kalan zamanları büyük ölçüde kök ve ot yemekle ya da çevreyi gözetlemekle geçer. Düşmanın yaklaştığını sezen nöbetçi, tiz bir uyarı çığlığı çıkarır. Çevrede dolaşan öbür çayır marmotları çığlığı duydukları an oldukları yerde donup kalırlar. Nöbetçi yeniden bağırmazsa işlerini sürdürür, uyarı çığlığı yinelenirse oyuklarına doğru seğirtirler.
Çayır marmotlarının boş oyuklarında bazen çıngıraklı yılanlar ve oyuk baykuşları görülür. Ama bu hayvanlar çayır marmotlarıyla birlikte yaşamazlar. Çıngıraklı yılanlar yuvalardaki yavruları yer. Baykuşlar ise marmotları parçalar.
Çayır marmotları tarım alanlarına zarar verdiğinden çiftçiler sayısız koloniyi yok etmiştir. Ama ABD’nin çeşitli yörelerinde koruma altında yaşayan çayır marmotları da vardır.
