Mürekkep
Bilinen en eski mürekkep türü yaklaşık 4.500 yıl önce Çinliler’in bulduğu sanılan siyah çizim mürekkebidir. Bu mürekkep, yağların yakılmasıyla elde edilen isin, doğal reçineler ve ağaç sakızlarıyla karıştırılmasıyla yapılırdı. Günümüzde de çini mürekkebi buna çok benzer bir yöntemle üretilir.
Yazı Mürekkebi
Dolmakalemlerde kullanılan yazı mürekkebi akışkandır, yani kolayca akar. Bu tür mürekkebe pigment (boya maddesi) katılmaz; çünkü pigment dolmakalemin ucundaki deliği tıkayabilir. Yazı mürekkeplerinin çoğu meşe mazısından elde edilen tanen ya da gallik asitin, içinde demir bulunan bir kimyasal maddeyle karıştırılmasıyla yapılır. Elde edilen bu siyah mürekkep, parlak mavi boyarmadde katılarak mavileştirilebilir. Hangi renk olursa olsun kâğıt üzerindeki mürekkep zamanla koyulaşır. Bu koyulaşma bir belgenin ne zaman yazılmış olduğunu araştıran uzmanlara yardımcı olur.
Tükenmezkalemlerde kullanılan mürekkeplerde daha çok boyarmadde vardır. İçinde su bulunmayan bu mürekkepler neredeyse macun koyuluğundadır. Tükenmezkalemin içindeki mürekkep, kalemin ucundaki bir yuvaya yerleştirilmiş olan bir bilyenin dönmesiyle kâğıda geçer. Kâğıt sıvıyı hızla emer ve mürekkep çabucak kurur. Keçe uçlu kalemlerde, kalem ucunun kuruyup tıkanmasını önlemek için alkollü mürekkep kullanılır.
Gizli mesajlar göndermek için, kullanılan görünmez mürekkepler renksiz, ama belli koşullarda renklenebilen maddelerden yapılır. Bu mürekkeplerin çok bilinen bir örneği, kobalt klorürün suda çözünmesiyle elde edilir. Bu mürekkeple yazılan yazı görünmez, ama ısıtılırsa mavi renk alır. Limon suyu, soğan suyu ve süt de görünmez mürekkep olarak kullanılabilir; bunlarla yazılan yazı ısıtıldığında kahverengileşir.
Baskı Mürekkebi
En önemli mürekkep, baskı mürekkebi ya da matbaa mürekkebidir. Gazete, dergi, kitap, kâğıt para, posta pulu, afiş, karton kutu ve saydam ambalaj malzemeleri üzerinde görülen yazı ve resimler, pek çok çeşidi olan bu mürekkeple basılmıştır. Baskı mürekkebinde kullanılan çok sayıda pigmentin bazıları doğada vardır, bazıları kimya sanayisinin yan ürünleridir; ama büyük çoğunluğu kömür katranından yapılan boyarmaddelerde olduğu gibi kimyasal yöntemlerle üretilir. Baskı mürekkebinin pütürsüz olması için, vernikle karıştırılacak olan boyarmaddelerin çok iyi öğütülmesi gerekir. Vernikler de çok çeşitlidir. Kullanılacak her baskı yöntemi için uygun vernik çeşidi seçilir. Başlıca vernik çeşitleri yüksek sıcaklıkta uzun süre ısıtılarak koyulaştırılan beziryağından ya da etil alkol gibi bir çözücüde çözünen reçinelerden elde edilir. Değişik kâğıt türleri üzerine baskı yapmak için değişik baskı mürekkepleri kullanılır. Kaba kâğıda baskı yapılırken daha fazla mürekkep kullanılması gerekir. Gazete basımı için her gün tonlarca mürekkebe gereksinme vardır. Bu mürekkebin yapımında karbon
karası denen siyah bir pigment kullanılır. Karbon karası doğal gazın soğuk demir çubuklar ya da levhalar üzerinde yakılmasıyla elde edilir.
Mürekkebin kâğıt üzerindeki kuruma hızı çok önemlidir. Kitap basımında tabaka kâğıda baskı yapan makinelerde kullanılan mürekkepler, havanın oksijenini soğurarak kurur. Oksijeni daha çabuk soğuran kobalt, kurşun ve manganez bileşikleri gibi kimyasal maddeler katılarak mürekkebin kuruma hızı artırılır. Kâğıdın makineye bobinler halinde verildiği web-ofset yönteminde ise baskı mürekkebi sıcak hava, sıcak gaz, alev ya da buharla kurutulur. Gazeteler genellikle mürekkebi hızla emen kâğıda basılır. Mürekkep emilince kâğıdın üstünde pigment kalır. Emici olmayan kâğıt kullanıldığı zaman web-ofset yöntemiyle baskı yapılır.
Esnek kauçuk kalıpların kullanıldığı anilin baskı yönteminde çabuk kuruyan, akışkan anilin mürekkeplerden yararlanılır. Bu tür mürekkep kullanarak her tür yüzeye, selofan, plastik ya da metal tabakalara baskı yapılabilir. Anilin mürekkeplerin alkolle yapılmış olanları soğurmayla, suyla yapılanlarıysa buharlaşma ve soğurmayla kurur. Yüksek hızlı makinelerle yapılan tifdruk basım yönteminde çok çabuk kuruyan bir mürekkep kullanılması gerekir.
Günümüzde belirli amaçlar için geliştirilmiş birçok özel mürekkep çeşidi vardır. Karanlıkta görülebilen flüorışıl haritaların basımında kullanılan mürekkepler ve bilgisayara verilecek bilgileri kodlamakta kullanılan magnetik mürekkepler bu tür özel amaçlı mürekkeplerdir.
