O. Henry
O. Henry (1862-1910) takma adını kullanan ABD’li öykü yazarı William Sydney Porter, New York kentinde yaşayan sıradan insanları konu alan öyküleriyle ünlüdür. Sayısı 600’ü aşan bu öykülerle O. Henry 20. yüzyılın başında geniş bir okur çevresinin ilgisini çekmiştir.
O. Henry, Kuzey Carolina eyaletinde doğdu. Üç yaşındayken annesi öldü. Teyzesinin öğretmen olarak çalıştığı bir okulda eğitim gördü. 15 yaşında amcasının eczanesinde çalışmak için okulu bıraktı ve kısa bir süre sonra Texas’a gitti. Güneybatıda yaşamaktan çok hoşlanan ve İspanyolca öğrenen O. Henry Texas’ta çeşitli işler yaptı; bir süre bir çiftlikte çalıştı, daha sonra bir bankada veznedar oldu.
1887’de Athol Estes ile evlendikten sonra gazetelerde mizah yazıları yazmaya başladı. Bu işi öyle sevdi ki, haftalık bir mizah dergisi çıkarmaya girişti. Yazıların çoğunu kendisi yazıyor, hatta konuya uygun karikatürler bile çiziyordu. The Rolling Stone adlı bu dergi yeterli kazanç sağlayamayınca Houston Post gazetesinde muhabir ve yazar olarak çalışmaya başladı.
1896’da, daha önce çalıştığı bankadan para çalmakla suçlanarak Austin’e (Texas) dönmesi istendi. Dönseydi belki suçlamalardan kurtulabilirdi. Oysa Austin’e dönecek yerde, New Orleans'ta Louisiana’ya, oradan Orta Amerika’ya, son olarak da Meksika’ya kaçtı.
Ne var ki, karısı ölmek üzere olduğu için Austin’e dönmek zorunda kaldı. Karısı öldükten sonra tutuklandı ve yargılanarak 5 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Bu, kendisine verilebilecek en hafif cezaydı. Üç yıl, üç ay hapiste kaldıktan sonra iyi davranışlarından dolayı salıverildi. Hapishanedeyken, kızı Margaret’in geçimini sağlayabilmek için kısa öyküler yazmaya başlamıştı. Bu öykülerin 12 tanesi çeşitli takma adlar altında yayımlandı. Gardiyanlardan birinin adının Orrin Henry olması nedeniyle, O. Henry takma adını bu dönemde seçtiği sanılmaktadır.
O. Henry 1902’de New York’a yerleşti. Bir dergide New York yaşamından kesitler içeren öyküler yazmaya başladı. Haftada en az bir öykü yazıyordu. Öyküleri 30'dan fazla dergide yer aldı. İlk kitabı Cabbages and Kings (1904; “Lahanalar ve Krallar”) Orta Amerika'daki yaşamını konu alan öykülerden bir derlemedir. Öbür öykülerinin büyük çoğunluğu New York’taki çeşitli yerlere ve insanlara ilişkindir. İyi bir mizah anlayışı olan O. Henry için yaşam bir dizi olay ve sürprizden oluşuyordu. Öykülerinin beklenmedik biçimde sonuçlanması en belirgin özelliğidir.
En ünlü yapıtlarından biri olan Dört Milyondun (The Four Million; 1906) önsözünde, New York’ta yaşayan ilginç insanları anlattığını söyler. Bu kitaptaki en ünlü öykülerden biri olan “Noel Armağanı” okuyanı hüzünlendiren bir kara mizah örneğidir. Yoksul bir çift, Noel’de birbirlerine armağan alabilmek için sahip oldukları en değerli şeyleri satarlar. Kadın kocasına saat zinciri almak için güzel saçlarını kesip satarken, kocası da ona tarak almak için saatini satar. The Trimmed Lamp (1907; “Ayarlı Lamba”) New York’ta yaşayanları, Heart o f the West (1907; “Batı’nın Yüreği”) ise Texaslılar’ı konu alan öykü kitaplarıdır. Daha sonra bunları çok sayıda başka öykü kitapları izledi.
Canlı ve hareketli bir yaşam süren O. Henry sıradan insanların yaşamlarına sevgiyle yaklaştı, öykülerinde onların sevinçlerini ve kederlerini dile getirdi. 48 yaşında veremden ölen yazarın anısına 1918’den bu yana O. Henry Ödülü verilmektedir. Ödül her yıl ABD’de yayımlanan en iyi mizah öyküsüne verilir.
O. Henry’nin dilimize çevrilen öyküleri Kabahat Kimde (1939), Yeşil Kapı (1953), Son Yaprak (1954), Yanlış Tahmin (1957), Kuklalar (1960), Kalpler ve Haçlar (1967), Viski Soda (1973), Bankerin Aşkı (1983) ve Yaşam Dönemeçleri (1985) gibi başlıklar altında yayımlanmıştır.
