Osman Gazi
(1258-1326). Osmanlı Devleti’nin kurucusu olan Osman Gazi, Ertuğrul Gazi’nin oğludur. Gazi olarak anılmasının nedeni babası gibi onun da, temel görevi Bizans'a karşı gaza (savaş) olan bir uçbeyi konumunda bulunmasıdır. Sonraları Osman Bey ve hanedanın soy kütüğü içinde I. Osman olarak anılmıştır.
Osman Gazi’nin, babasının uçbeyi olarak yerleştiği Söğüt’te (Bilecik) doğduğu sanılıyor. Gençliğinde yiğitliğinden dolayı “Kara Osman” sanıyla ünlendi. Babasının 1281 ’de ölmesinden sonra yöredeki Türkmen aşiretlerinin başkanlığına seçildi. Babası yaşlılığından ötürü uzun süreden beri savaşmamış, Bizanslılar’la iyi geçinmeye çalışmıştı. Osman Gazi de önceleri bu tutumu sürdürdü. Ama Bizanslılar’ın bunu güçsüzlük olarak görüp göçebe Türkmenler’in hareket alanlarını kısmaya başlaması üzerine Akçakoca Bey, Aykut Alp, Konur Alp, Abdurrahman Gazi gibi beylerle birlikte 1284’te Bizans’a karşı harekete geçti. İnegöl tekfuru ile ilk karşılaşmadan kısa bir süre sonra İnegöl yakınlarındaki Kulaca Hisar’ı aldı. 1286’da bölgedeki tekfurların birleşik gücünü Eğrice Savaşı’nda yenilgiye uğrattı. 1288’de Karacahisar’ı (Sultanönü) ele geçirerek adına hutbe okuttu. Anadolu Selçuklu Sultanı II. Mesud Gıyaseddin de 1289’da Osman Gazi’yi uçbeyliğine atadı. Akınlarını sürdüren Osman Gazi 1298’de Bilecik’i, aynı yıl Turgut Alp de İnegöl’ü aldı.
Anadolu Selçuklu Sultanı III. Alaeddin Keykubad’ın 1299’da ülkeyi denetimleri altında tutan İlhanlılar’a karşı başlattığı ayaklanma başarısızlığa uğradı. III. Alaeddin Keykubad kaçmak zorunda kalınca Anadolu Selçukluları bir süre hükümdarsız kaldı. Bunun üzerine Osman Gazi komşuları Karesioğulları, Germiyanoğulları, Candaroğulları ile birlikte bağımsızlığını ilan etti. Artık bağımsız bir beyliğin yöneticisi olduğundan daha büyük sorumluluklar taşıyordu. Kardeşi Gündüz Bey’i Eskişehir taraflarına, oğlu Orhan’ı Karacahisar’a, kayınbabası Edebalı’yı da Bilecik’e sancakbeyi olarak atadı. Osman Gazi 1301’de Yenişehir’i alarak asıl hedefi olan İznik ve Bursa’ya giden yolda önemli bir köprübaşı elde etti. 1303’teki ilk İznik kuşatması böyle bir kaleyi almaya gücünün yetmediğini gösterince daha küçük yerlere yöneldi. Tehlikenin giderek büyüdüğünü gören yöredeki tekfurlar, Bursa tekfurunun önderliğinde birleşerek Osmanlılar’a karşı harekete geçmeyi kararlaştırdılar. Osman Gazi 1307’de Koyunhisarı Kalesi önünde bu birleşik gücü dağıttı; Kestel ve Kete kalelerini ele geçirdi. Bundan sonra akınlarım Sakarya Irmağı boylarına yöneltti; Lefke (Osmaneli), Mekece, Pamukova, Geyve alındı. 1314’te, aralıklarla 1325’e kadar sürecek olan Bursa kuşatmasını başlattı. Oğlu Orhan 1321’de Mudanya’yı ele geçirdi. Böylece Marmara Denizi’ne ulaşılmış oldu.
Osman Gazi son yıllarını hasta olarak Yenişehir’de geçirdi. Beyliği fiilen oğlu Orhan yönetiyordu. Osman Gazi 1324’te oğlu Orhan’ı resmen bey ilan etti. Orhan Gazi 1325’te Atranos’u (Orhaneli) aldıktan sonra birkaç kez kesintiye uğrayan Bursa kuşatmasını yeniden başlattı. Uzun süre direnen kent ancak 1326 ortalarına doğru ele geçirilebildi. Osman Gazi bu haberi aldıktan kısa bir süre sonra Yenişehir’de öldü. Cenazesi önce Söğüt’te babası Ertuğrul Gazi’nin yanına gömüldü. Sonra Bursa’da yaptırılan Gümüşlü Kümbet’e taşındı.
