Otomobil Yarışı
Otomobil çağının başlangıcından beri sürücüler arasında güçlü bir yarış ruhu var olmuştur. Daha 19. yüzyılın sonu gelmeden karayollarında, Paris-Amsterdam arasındaki gidiş dönüş yarışı gibi birçok yarış düzenleniyordu. 1903’te Paris-Madrid arasında düzenlenen yarışa 200’den fazla otomobil ve 50’den fazla motosiklet katıldı. O dönemde otomobiller saatte 130 kilometreden fazla hıza ulaşabiliyordu; ama yolu kavrayışları ve frenleri bu hıza elverişli değildi. Ölümle sonuçlanan birçok kaza olunca, yarışı düzenleyenler 540 kilometrelik bölümü tamamlanan bu 1.280 kilometrelik büyük yarışı Bordeaux’da durdurdular.
Grand Prix Yarışları
1920’lerde ve 1930’larda gelişen Grand Prix otomobil yarışları özel olarak yapılmış pistlerde ya da trafiğe kapatılan karayollarında yapılır. Arjantinli Juan Fangio, İngiliz Mike Hawthorn ve Stirling Moss gibi sürücülerin uluslararası yıldızlar olarak ortaya çıkmaları 1950’lerde bu spora olan ilgiyi çok artırdı. Günümüzde uluslararası otomobil yarışları sezonunda dünyanın dört bir yanında Grand Prix yarışmaları yapılır.
Her yıl Grand Prix yarışçıları, sürücüler ve araba yapımcıları için dünya şampiyonluğunu belirleyen bir düzine ya da daha çok yarışa katılır. Yarış otomobilleri ABD, Japonya, Fransa, İngiltere, İtalya gibi ülkelerde yapılır. Tanınmış yarış otomobili markaları arasında, adlarını ünlü sürücülerden alan Brabham ve McLaren ile Lotus, Ferrari, Williams, Matra ve Porsche sayılabilir. Ünlü Grand Prix sürücülerinden bazıları İskoçyalı Jim Clark ve Jackie Stevvart, İngiliz Graham Hill ve James Hunt, Avustralyalı Alan Jones, ABD’li Mario Andretti, Fransız Alain Prost, Brezilyalı Ayrton Senna ve Avusturyalı Niki Lauda’dır. En çok Grand Prix puanı kazanan sürücü olan Lauda üç kez dünya şampiyonu olmuştur.
Grand Prix yarışlarına katılacak otomobiller motor hacmi, ağırlık, gövde biçimi ve yakıt kapasitesi bakımından kurallara uygun olmalıdır. Genellikle yarışı kazanmanın anahtarı lastiklerin doğru seçilmesidir. Çünkü, Grand Prix yarışçıları saatte 290 kilometreden fazla bir hızla giderken aracın yolu kavraması dönüşlerde büyük önem taşır. Havanın kuru ya da yağışlı olmasına göre kullanılacak olan lastikler de farklıdır.
Öteki Ünlü Otomobil Yarışları
ABD’nin en ünlü otomobil yarışı olan Indianapolis 500, Indiana’daki 4.023 metrelik pistte 1911’den beri yapılmaktadır. 1917-18 ve 1942-45 yılları arasında yapılmayan Indianapolis 500 yarışını 300 bin kişiye ulaşan büyük bir kalabalık izler. Bu yarışın ünlü sürücülerinden bazıları Bobby Unser, Anthony J. Foyt ve Mario Andretti’dir.
Avrupa’nın en ünlü otomobil yarışlarından biri, ilki 1923’te yapılan 24 saatlik Le Mans yarışıdır. Fransa’da düzenlenen bu yarışta dayanıklılık çok önemlidir. Mille Miglia yarışı ise İtalya yollarında yapılan heyecanlı bir yarıştı. Ama fazla tehlikeli olan bu yarış artık düzenlenmiyor. Çağdaş pist yarışlarında seyircilerin güvenliğine büyük önem verilir. Bunu sağlamak için, pistin kenarında otomobillerin pistten çıkıp seyirci bölümlerine girmesini engelleyen korkuluklar bulunur. Sürücülerin güvenliği için de yanmaz kumaştan yapılan giysiler ve koruyucu başlıklar kullanılır.
Grand Prix yarışlarının yanı sıra, daha az güçlü yarış arabaları için pist yarışları, standart otomobil yarışı, spor otomobil yarışı, mini araba yarışı, drag yarışı, tırmanma yarışı ve otomobil rallisi gibi otomobil yarışı türleri vardır.
Otomobil rallisi, bir yanş arabasının hızını ve güvenliğini, sürücünün becerisini ve sürücü yardımcısının harita okuma yeteneğini ölçen bir sınavdır. İlk otomobil rallisi 1907’de düzenlenen 12.000 kilometrelik Pekin-Paris Rallisi’dir. Ünlü otomobil rallilerinden bazıları Monte Carlo Rallisi, 31.107 kilometrelik Londra-Sydney Rallisi ve 6.234 kilometrelik Doğu Afrika Safarisi’dir. Rallilerde kullanılan otomobiller, üzerlerindeki numaralar ve reklam yazıları dışında, dış görünümleriyle her gün gördüğümüz otomobillere benzer. Ama bunların güçlü motorları ve özel frenleri vardır.
Standart otomobil yarışında gereksiz bölümleri çıkarılıp yarış motoru takılmış otomobiller sert dönemeçli yarış pistlerinde yarıştırılır. Drag yarışında da çok çabuk hız kazanan arabalar yarışır. Genellikle çiftler halinde yarışılır. Bu arabalarda, yarış sonunda yavaşlamaya yarayan, sürtünmeye dirençli paraşütler vardır. 400 metrelik pistin sonunda bitirme süresi ve hızı kaydedilir.
Otomobil yarışlarının uluslararası alanda denetimini, Uluslararası Otomobil Federasyonu (FIA) yürütür.
