Maraton
Maraton, adını İÖ 490’da, Atmalılar ile Persler arasında yapılan Maraton Savaşı’ndan alan uzun yol koşusudur. Efsaneye göre Pheidippides adlı Yunanlı bir asker, zaferi müjdelemek için savaş alanından Atina’ya kadar yaklaşık 40 kilometrelik yolu koşmuş, sonunda da ölmüştü. İlk maraton koşusu 1896’da, Atina’da yapılan Olimpiyat Oyunlarinda, bu efsanevi koşucunun anısına düzenlendi. Atina’ya kadar koşulan yarışı Yunanlı bir köylü olan Louis kazandı. Bu olay halk arasında öyle büyük bir sevinç yarattı ki, bir otelci şampiyon köylüye bir yıl boyunca bedava yemek vereceğine, bir çocuk ise yaşamı boyunca ayakkabılarını parasız olarak boyayacağına söz verdi.
1908’de Londra’da düzenlenen Olimpiyat Oyunları’nda maraton 42.195 metrede koşuldu. O gün hava çok sıcaktı. Yarışa hızla girişen koşuculardan 75’i çok geçmeden koşuyu terk etmek zorunda kaldı. Öteki yarışmacılarsa yarışın sonunda bitkin düşmüştü. Stadyuma ilk ulaşan Dorando Pietri adlı genç bir İtalyan oldu. Ama girişte takılıp yere düştü. Kalkması için yardım edildi ve bitiş çizgisine kadar neredeyse taşınarak götürüldü. Öteki koşucuların olayı protesto etmesi üzerine Pietri yarış dışı bırakıldı.
1924 Olimpiyat Oyunlarinda 42.195 metrelik uzunluk değişmez ölçü olarak kabul edildi. Ama bu uzunluk yalnızca Olimpiyat Oyunları için geçerlidir.
Maraton koşusu genellikle yollarda yapılır. Bu koşu pist yarışmalarından ve kır koşularından çok daha yorucudur. Bir koşucu yarış süresince yaklaşık 3 kg kaybeder. Bu yüzden maraton koşucularının bacak kasları, kalp ve ciğerleri güçlü ve dayanıklı olmalıdır. Yapıca küçük ve hafif, yaşça büyük olan sporcuların başarı şansı daha yüksektir. Günümüzde Londra, Boston ve New York maratonlarına 10 binin üzerinde maratoncu katılmaktadır.
Yarış parkurlarının zorluk derecesi aynı olmadığından bu dalda saptanmış resmi bir dünya rekoru yoktur. Olimpiyatlarda en iyi derece 1984 Olimpiyat Oyunlarinda 2 saat 9 dakika 21 saniye ile Portekizli C. Lopes’e aittir. EtiyopyalI Abebe Bikila, Olimpiyat Oyunlarinda maraton koşusunu iki kez kazanmış tek sporcudur (1960 ve 1964).
Türkiye’de ilki 1983’te düzenlenen Asya-Avrupa Maratonu her yıl gerçekleştirilmektedir. Türk yarışmacı Veli Ballı 1977 Boston Maratonu’nda ikinci, 1979 Atina Maratonu’ndaysa şampiyon olmuştur.
