Samanyolu
Bulutsuz gecelerde gökyüzüne baktığımızda boydan boya uzanan geniş, soluk ve buluta benzer bir ışık kuşağı görürüz; bu Samanyolu Gökadası’dır. Kuşağın kenar sınırları çok düzensizdir ve bazı kesimleri çok daha aydınlıktır. Gökadanın Güneyhaçı takımyıldızına yakın kesimi o kadar karanlıktır ki, bu bölgeye Kömürçuvalı adı verilmiştir.
1609’da İtalyan astronom Galileo Galilei, o sırada yeni bulunmuş bir alet olan teleskopla gökyüzünü incelemeye girişti ve sonunda Samanyolu’nun milyonlarca ayrı yıldızdan oluştuğunu keşfetti. Bizim Güneş’imiz de bu yıldızlardan biridir. Çıplak gözle bakıldığında Samanyolu bir bulutmuş gibi gözükür, çünkü gökadanın yıldızları çıplak gözle tek tek ayırt edilemeyecek kadar uzaktadır.
Milyonlarca, hatta milyarlarca yıldızın bir araya toplandıkları büyük yıldız kümelerine gökada ya da galaksi denir. Güneş sisteminin de içinde bulunduğu Samanyolu, işte bu tür gökadalardan biridir. Samanyolu, gökadaların “sarmal gökada” denen sınıfına girer; çünkü bu gökadadaki yıldızların dağılım düzeni, ortası şişkin (yani dışbükey) bir disk ve bu diskten çıkan sarmal kollar biçimindedir. Dünya’mızın da içinde yer aldığı Güneş sistemi, diskin kenarına yakın bir yerde bulunmaktadır. Buradan Samanyolu’na baktığımızda, bu diski kenarından görmüş oluruz; bu nedenle de Samanyolu bize bir ışık diski olarak değil, bir ışık kuşağıymış gibi gözükür. Kömürçuvalı denen karanlık kesimler yıldızlar arasında kalan boşluklar değil, yıldızlar arası uzayda uzayıp giden dev toz ve gaz bulutlarıdır ve bunlar arkalarında kalan yıldızlardan gelen ışığı perdelerler.
Astronomlar Samanyolu Gökadası’nın 100 milyarın üzerinde yıldız içerdiğini sanmaktadırlar. Bu çok büyük bir rakamdır ve Samanyolu bilinen en büyük gökadalardan biridir. Gökadalar o kadar büyüktür ki, astronomlar bunların iki ucu arasındaki uzaklığı kilometreyle değil ışık yılıyla ölçerler. Bir ışık yılı, ışığın bir yılda alacağı yolun uzunluğudur ve yaklaşık 10 trilyon kilometreye eşittir. Samanyolu bir uçtan öbürüne yaklaşık 100 bin ışık yılıdır ve Güneş bu gökadanın merkezinden yaklaşık 30 bin ışık yılı uzaktadır. Samanyolu sistemi “yöresel küme” ya da “yerel grup” denen bir gökadalar grubunda yer alır.
