Sincap
Sincaplar hemen herkesin iyi bildiği kemirici memelilerdir. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika ormanlarına yayılmış birkaç tür özellikle çok tanınmıştır. Ama gerçekte sincapların 180’i aşkın türü vardır. Marmotları ve gelengileri de kapsayan sincapgiller (Sciuridae) familyasında yalnız ağaç sincapları değil, yer sincapları ve bazı uçan sincaplar da yer alır. Büyük renk, boyut ve davranış çeşitliliği gösteren bu hayvanlara Avustralya ve kutup bölgeleri dışında yeryüzünün hemen her yerinde rastlanır. Çoğunun postu yumuşak, sık ve kabarık tüylü kuyruğu en az gövdesi kadar uzundur. Tüm kemiriciler gibi büyük ölçüde kabuklu yemişler ve öbür bitkisel maddelerle beslenir. Ama içlerinde böcekleri ya da kuş yumurtalarını yeğleyen türler de vardır.
Ağaç sincapları genellikle ormanlarda bulunur ve üstünde yaşadıkları ağaçlardan sık sık yere inerek kabuklu yemiş arar ya da bulduğu besinleri toprağa gizler. Uzunlukları kuyrukları dışında yaklaşık 20-30 santimetredir. Kuyrukları da yaklaşık aynı uzunluğa erişir. Üst bölümleri genellikle boz, koyu ya da kızıl kahverengi, alt bölümleri beyazdan kızıl kahverengiye kadar değişen renklerdedir. Avrasya kızıl sincabı (Sciurus vulgaris) gibi bazı türlerin kulaklarında püskül biçiminde tüy demetleri bulunur. Avrupa’da çok yaygın olan bu tür Türkiye’de Karadeniz Bölgesi’nin doğu ve batı uçları ile Trakya’da yaşar. Bayağı sincaba (Sciurus anomalis) ise Anadolu’nun bütün ormanlık yörelerinde rastlanabilir.
Kuzey Amerika türlerinden Amerika boz sincabının (Sciurus carolinensis) uzunluğu burnundan kuyruğuna kadar yaklaşık 45 santimetredir. Kulak püskülleri yoktur. Meyveleri, tahıl tanelerini, öbür tohumları ve kuş yavrularını yer. Ağaçlara da zarar verdiğinden birçok bölgede zararlı hayvanlar arasında sayılmış, özellikle eskiden postu için aşırı ölçüde avlanmıştır.
Avrasya kızıl sincapları biraz daha küçük yapılıdır. Postları genellikle kızıl kahverengi olmakla birlikte yılda iki kez tüy değiştiren bu sincapların renkleri de bir ölçüde değişikliğe uğrar. Kışın kulaklarından çıkan püsküller yaz geldiğinde dökülür. Eskiden İngiltere'de yaygın olan Avrasya kızıl sincapları hem ormanların azalması, hem de Amerika’dan getirilen boz sincapların rekabetine direnç gösteremeyişleri nedeniyle birçok bölgede yok olmuştur.
Büyük Amerika sincabı (Sciurus niger) Yenidünya’da yaşayan en iri sincap türüdür. Kuyruğu gövdesine yakın uzunlukta, toplam uzunluğu 60 cm dolayındadır. Amerika kızıl sincapları (Tamiasciurus cinsi) gürültücü ve kızıl kahverengi tüylüdür. Genellikle iğneyapraklı ormanlarda yaşar, kışın yemek üzere kozalak biriktirirler.
Ağaç sincapları gündüzleri etkinlik gösteren ürkek hayvanlardır. Biraz üstlerine gidilse genellikle en yakın ağaç gövdesine koşup birden sıçrayarak gözden kaybolurlar. Ama parklarda yaşayan sincaplar yiyecek uzatan insanlara yaklaşacak ölçüde sokulgan olabilirler. Ağaç sincapları yavruları için ince dallar, ağaç kabukları ve yapraklardan bir yuva hazırlar. Kış aylarında uzun dönemler boyunca uykuya yatan bu hayvanlar görece sıcak günlerde beslenmek için dışarıya çıkarlar.
Uçan sincaplar, yarasalar dışındaki öbür uçan memeliler gibi, ön ve arka bacakları arasında gerili uçma derileri sayesinde havada süzülerek ağaçtan ağaca geçerler. Uçan sincapların birbirine akraba olmayan iki grubu vardır. Gerçek uçan sincaplar Kuzey Amerika ve Avrasya’nın çeşitli bölgelerine yayılmıştır. Yalnız geceleri etkinlik gösteren bu 35’i aşkın sincap türünden biri Avrupa’da, ikisi yalnız Kuzey Amerika’da yaşar.
Pullu kuyruklu uçan sincaplar olarak bilinen ikinci grup ayrı bir familya (Anomaluridae) oluşturur. Afrika’nın orta ve batı kesimlerinde yaşayan bu sekiz tür de geceleri etkinlik gösterir. İçlerinde en irisi, kuyruğu dışında 35 cm uzunluğa erişir. Bu türün kuyruğu da yaklaşık aynı uzunluktadır.
Yer sincapları genellikle Güneydoğu Asya'da yaşar. Marmot ve gelengiler gibi yerde dolaşan bu sincapların Afrika’da yaşayan bir grubu, sert kıllı postlarından ötürü dikenli yer sincapları olarak bilinir. Güneydoğu Asya’da yaşayan çizgili yer sincapları (Lariscus cinsi) kısa kuyruklarıyla dikkat çeker. Gene aynı bölgede yaşayan uzun burunlu yer sincabının (Rhinosciurus laticaudatus) kesicidişleri körelmiş, buna karşın dili böceklerle beslenmesini sağlayacak ölçüde uzamıştır.
Tropik bölge sincapları arasında büyük bir çeşitlilik gözlenir. Bazıları ormandaki ağaçların altında, bazıları pek yüksek olmayan ağaçlarda, bazıları ise dev palmiyelerin içinde yaşar. Afrika cüce sincabının (Myosciurus pumilio) uzunluğu 10 santimetreyi geçmezken, Hindistan dev sincabı (Ratufa indica) 90 cm uzunluğa ulaşabilir.
