Solon
(İÖ 630-560). Atinalı bir devlet adamı ve şair olan Solon, kendi adını taşıyan yasaları ile ünlüdür. Solon, Eski Yunan’ın Yedi Bilgesi’nden biri olarak kabul edilir. Yedi Bilge, İÖ 7.-6. yüzyıllarda yaşamış, aralarında Thales, Pittakos gibi bilgelerin bulunduğu, Sokrat öncesi ünlü Yunan filozofları ve devlet adamları için kullanılan bir terimdir.
Solon’un doğum yeri bilinmemektedir. Orta halli soylu bir aileden geldiği, denizaşırı ticaretle uğraştığı sanılmaktadır. İÖ 600 dolayında Salamis Adası’m ele geçirmek için Megaralılar’la yapılan savaşın kötü gitmesi Atinalılar’ın cesaretini kırmış ve moralini bozmuştu. Solon Atinalılar’a okuduğu bir şiirle onları yüreklendirerek savaşın kazanılmasını sağladı.
Savaşın ardından üne kavuşan Solon, daha sonra arkhon (yargıç yönetici) seçilerek ekonomik, siyasal ve hukuksal reformlar gerçekleştirdi. Önce çiftçilere, borçlan nedeniyle el konulmuş topraklarını geri verdi ve köleleştirilmiş olanları serbest bıraktı. Borçlunun borcu karşılığında kendisini rehin göstermesi uygulamasını sona erdirdi. Yeni iş olanakları yaratmak için ticareti ve zanaatları özendirdi. Solon döneminde standartlara uygun, metal Atina parası bastırıldı; yeni ağırlık ve ölçü
sistemleri geliştirildi. Bu dönem Atina’nın geliştiği ve zenginleştiği yılları kapsar.
Solon siyasal alanda yaptığı reformlarla soyluların yönetimdeki tekeline son verdi. Dört gelir grubuna ayırdığı yurttaşların siyasal hak ve yetkilerini, kökenlerine bakmaksızın, bu gelir gruplarına göre belirledi. Tüm yurttaşlara, en üst yönetim organı olan ekklesia’ya (halk meclisi) katılma hakkı tanıdı. Bu meclisin yasa yapma, kararlar alma, görevlileri seçme ve önemli temyiz davalarına bakma gibi yetkileri vardı. Ayrıca, ekklesia’nın onaylayacağı yasa taşanlarını hazırlamakla görevli Dört Yüzler Meclisi’ni de kuran Solon, en üst üç gelir grubundan yurttaşlara bu mecliste birer yıl görev hakkı tanıdı. Yüksek yöneticiler ise yalnızca üst iki gruptan seçilebiliyordu. Böylece Atina’da daha sonra gelişen demokrasinin temelleri Solon döneminde atıldı.
Solon yaptığı düzenlemelerle tüm yurttaşlara yasalar önünde eşitlik sağladı. O dönemde yürürlükte olan ve hemen her suça ölüm cezası öngören katı Drakon Yasalan’nı gözden geçirerek yumuşattı ve hukuk sistemini daha insancıl bir yapıya kavuşturdu. Yurttaşlara, yöneticilerin kararlarına karşı mahkemeye başvurma ve dava açma hakkını tanıdı. Bazı değişiklikler geçirmesine karşın, Solon
Yasaları çok uzun bir süre Atina’nın hukuksal yapısının temelini oluşturdu.
100 yıl süreyle geçerli olmasına karar verilen bu yasalar, herkesin görebileceği bir biçimde, döner ahşap tabletler üzerine yazıldı. Bu düzenlemeleri yaptıktan sonra, yasaların uygulanması sırasında müdahale etmek istemeyen Solon kendi isteğiyle, 10 yıl süren bir geziye çıktı. Döndüğünde Atina’nın siyasal ortamı çok karışıktı. Soylulardan Pisistratus’un tiran olmak için çaba harcadığını gören Solon, Atmalılar’ı uyarmaya çalıştıysa da sözünü dinletemedi. Ama İÖ 560’ta Pisistratus tiran olunca haklılığı ortaya çıktı.
Devlet adamlığının yanı sıra Atina’nın ilk şairi de olan Solon, şiirleriyle halkı bilinçlendirmeye
çalıştı. Toplumda düzenin bütün yurttaşların yasaların üstünlüğüne inanmasıyla sağlanabileceğini, kargaşaya açgözlülüğün ve adaletsizliğin neden olduğunu savundu.
