Sumatra
Sumatra, Asya kıtasının güneydoğusundaki Endonezya’nın en büyük ikinci adasıdır. Malakka Yarımadasından Malakka Boğazı, Cava Adası’ndan ise Sunda Boğazı ile ayrılan Sumatra, ekvatoru keserek kuzeybatı-güneydoğu yönünde uzanır. Yüzölçümü komşu adalarla birlikte 473.606 km2’dir.
Adanın batı kıyısı boyunca uzanan Barisan Dağlan Kerintji Dağı’nda 3.805 metre yüksekliğe ulaşır. Bu volkanik dağ sırasının arasındaki vadide bir dizi dağ gölü bulunur. Bu göllerin en büyüğü olan Toba Gölü’nün yüzölçümü 1.300 km2’dir. Sık ormanlarla kaplı olan dağlar, doğuda çok sayıda ırmakla akaçlanan geniş bir kıyı ovasına doğru alçalır. Bu ırmakların en uzunu olan Hari Irmağı’nın 480 kilometrelik bölümü taşımacılığa elverişlidir. Sumatra Adası’nın en verimli toprakları bu kıyı ovasındadır. Sumatra’nın güneyinde bulunan
Krakatau Adası’nda 1883’te dünyanın en güçlü yanardağ patlamalarından biri gerçekleşti.
İklimin tropik olduğu Sumatra’da soğuk rüzgârlar yüzünden aşırı sıcak ve nem olmaz. Adada kaplan, Sumatra gergedanı, fil, orangutan ve timsah gibi yabanıl hayvanlar yaşar. Bitki örtüsü çok çeşitlidir. Sumatra’da, adını Singapur’un İngiliz kurucusu Sir Thomas Stamford Raffles’dan alan, dünyanın en iri çiçekli bitkisi Rafflesia da yetişir.
Sumatra’daki en büyük etnik grubu oluşturan Malaylar adanın doğu kıyılarında ve güneydeki geniş ovalarda yaşar. Bataklar Toba Gölü’nün çevresine ve güneyine, Minangkabaular ise dağlık bir bölge olan Padang’a yayılmıştır. Minangkabaular metal işlemeciliği, ağaç oymacılığı ve dokumacılık gibi el sanatlanyla, Bataklar ise çiftçilik ve ticaretle uğraşır. Sumatra halkının büyük bölümü Müslüman’dır.
Sumatra’nın en büyük kenti güneydoğudaki Palembang’dır. Musi Irmağı üzerinde, denizden 80 km içeride kurulu olan Palembang’a büyük deniz gemileri ile de ulaşılabilir. Adanın öteki önemli kentleri kuzeydoğudaki
Medan ile limanı Belawan, batı kıyısında yer alan Padang ve batıdaki yaylada bulunan Bukittingi’dir.
Tarım ve Sanayi
Sumatra halkı pirinç, mısır ve sebze yetiştirir. Başlıca tarım ürünleri genellikle büyük plantasyonlarda üretilen kauçuk, tütün, palmiye yağı ve çaydır. Öteki ürünler arasında kopra (kurutulmuş hindistancevizi içi), karabiber,
karanfil, küçükhindistancevizi, kahve, yerfıstığı, kapok ve sisal yer alır. Sumatra ormanlarında abanoz, kâfur ve santal gibi değerli ağaçlar yetişir. Endonezya’da üretilen kerestenin üçte biri Sumatra’dan elde edilir. Ne var ki, ormanlarda değişik türden ağaçlar bir arada bulunduğu ve bu bölgelere kolayca ulaşılamadığı için daha geniş ölçekli üretim yapılamamaktadır.
Sumatra’da avlanan deniz ürünleri önemli bir besin kaynağıdır. Malakka Boğazı’ndaki Bagan-Siapiapi adanın başlıca balıkçılık limanıdır. Avlanan balıkların büyük bir bölümü kurutularak Cava’ya gönderilir.
Sumatra’da zengin petrol, kalay, boksit ve kömür yatakları bulunmaktadır. Ayrıca altın, gümüş, tungsten ve demir de çıkarılır. Endonezya’nın petrol üretiminin dörtte üçü Sumatra’dan sağlanır. Merkezde ve doğuda bulunan ovalardaki petrol yataklarından çıkarılan petrol, boruhattı ile Malakka Boğazı’ndaki Dumai limanına götürülerek tankerlere yüklenir. Sumatra’nın kuzey kesimlerinde de petrol yatakları bulunmuştur. Endonezya’nın kömür üretiminin yaklaşık dörtte üçü Sumatra’nın orta ve güney kesimlerindeki yataklardan
elde edilir. Singapur’un güneyindeki Riau Takımadalarında yer alan Bintan ve öbür adalarda boksit çıkarılır. Sumatra’nın güneydoğu kıyısı açıklarındaki Bangka, Billiton ve Singkep adalarında da kalay madenleri vardır.
Sumatra’nın bir ucundan öbürüne karayoluyla ulaşılmasına karşılık Medan, Padang ve Palembang çevresindeki üç demiryolu birbirine bağlanmadığı için, aynı yolculuk trenle yapılamaz. Medan’dan başlayan ana karayolu Toba Gölü yakınlarından geçerek adanın batı kıyısındaki Sibolga’ya ulaşır ve dağları aşarak Bukittingi’ye varır. Sumatra’nm büyük kentleri birbirine havayolu ile bağlanmıştır. Padang kentinden Cava Adası’nda yer alan başkent Cakarta’ya gemi işler. Doğu kıyısına akan ırmaklarda, gemi ve çatanaların yanı sıra, proa ya da prau adı verilen yerel teknelerin de yer aldığı yoğun bir trafik vardır.
Tarih
Yaklaşık 1509’da Portekizliler Sumatra’da bir ticaret sömürgesi kurmuşlardı. 16. yüzyılın sonlarına doğru adayı Portekizliler’in elinden alan Hollandalılar yavaş yavaş adanın bütününe egemen oldular. 1685’te İngilizler Bengkulu’da bir yerleşim merkezi kurduysa da, 1824’te burayı Malakka’nın karşılığında Hollandalılar’a verdiler. 1942’de Sumatra’yı işgal eden Japonlar, II. Dünya Savaşı’nın sonuna kadar adayı ellerinde tuttular. 1950’de Sumatra yeni kurulan Endonezya Cumhuriyeti’nin bir parçası oldu. Endonezya adaları içinde denizaşırı ticareti en gelişmiş olan Sumatra’dır.
Sumatra’nın nüfusu komşu adalarla birlikte 31.927.000’dir (1984).
