Tank
Ordular her zaman askerlerini bir yerden bir yere hızla taşıyacak, onlara yüksek bir ateş gücü ve korunma sağlayacak seri ve çevik bir araç arayışı içinde olmuştur. Bu tür bir araç ilk kez 1915’te İngiltere’de geliştirildi ve başlangıçta aracın gerçek amacını gizli tutmak amacıyla bu buluşa, İngilizce’de “su deposu” anlamına gelen tank adı verildi. Tanklar bir bakıma eski zamanların savaş arabalarının ve ağır zırhlarla donanmış olarak at sırtında savaşan ortaçağ şövalyelerinin devamı olarak kabul edilebilir.
1482’de büyük İtalyan ressam ve mucit Leonardo da Vinci, insan gücüyle hareket eden tank taslakları çizmişti. Ama gerçek tanklar, ağır topları ve zırhları savaş alanında hareket ettirebilecek güçte, görece az yer işgal eden benzin motorunun geliştirilmesiyle ortaya çıktı. İlk tanklar I. Dünya Savaşı (1914-18) sırasında yapıldı. İngiltere’de, o sırada bakan olan Winston Churchill, paletli traktörlerin geliştirilerek tank haline getirilmesi çalışmalarına destek oldu.
İngiltere ilk kez 1916’daki Somme Savaşı’nda tank kullandı; ama bu araçların sayısı o zaman az olduğu için, düşman kuvvetlerinin üzerinde fazlaca etkisi olmadı. İngilizler asıl başarıyı, 400 kadar tank kullandıkları Cambrai Çarpışması’nda (1917) elde ettiler. I. Dünya Savaşı’nda tankların görevi, dikenli tel çekilmiş cephelerde piyadeye yol açmak ve siperlerin, makineli tüfek yuvalarının üstünden geçmekti.
1919-39 arasında daha hızlı tanklar geliştirildi ve emirlerin iletilebilmesi için tanklar arasında radyo bağlantısı kuruldu. Çeşitli ordulardaki subaylar tankların süvari birliklerinin görevlerini (düşman hatlarının gerilerine sarkma ve düşmanı zayıf noktalarından vurma) üstlenecek ideal bir araç olduğunu görmeye başladılar. Bunun önemini ilk fark eden Alman ordusu oldu ve II. Dünya Savaşı’nın (1939-45) başlarında, uçaklar ve mekanize piyade birlikleriyle desteklenen Alman tankları önlerine çıkan her şeyi ezip geçti. Savaş ilerledikçe, her iki taraf da, daha güçlü toplarla donanmış, daha büyük ve daha ağır tanklar geliştirdi ve Müttefiklerin sonuçta kazandığı zaferde tankların önemli bir rolü oldu. Almanlar 75 milimetrelik bir topla donatılmış “Panther” (Panter) ve savaşta kullanılan en ağır tank olan 56-65 tonluk “Tiger” (Kaplan) tanklarını geliştirdiler. Müttefik ülkelerin başarı kazanan tankları ise, SSCB’nin “T-34” ve “Stalin”leri, ABD’nin “M4 Sherman” ve “M48 Patton”ları ile İngilizler’in “Churchill” ve “Cromwell”leriydi. O dönemde ayrıca, suda yüzebilen ve bir pervanenin yardımıyla göl ve ırmakları aşabilen amfibi tanklar da ortaya çıktı.
Günümüz tankları arasında İngilizler’in “Chieftain” ve “Challenger”, SSCB yapımı “T-62” ve “T-80”, ABD yapımı “M60” ve “Abrams” ile Alman “Leopard” tankları başta gelmektedir. Günümüz tankı alçak ve dardır. Bu, aracın görülmesini ve vurulmasını zorlaştırır. İsveç yapımı “S” tipi tankların tareti yoktur, top gövdeye yerleştirilmiştir.
Tankın ana silahı, uzun namlulu ve hedefinden şaşmayan topudur. Çoğu kez bu topun yanına, “ateş düzeltme atışı” yapmaya yarayan bir makineli tüfek yerleştirilmiştir. Bu makineli tüfek izli mermiler atar; bu mermilerin yolu kolayca görülebilir ve böylece topçu büyük topla nişan alırken gerekli düzeltmeleri yapabilir. Günümüzün geliştirilmiş tanklarında atış menzilini bulmak için lazer ışınlarından yararlanılmaktadır. Bu tanklar ayrıca güdümlü silahlarla da donatılabilmektedir, zırhları ise düşmanın top ateşini saptıracak biçimde tasarımlanmıştır. Kızılötesi sistemleri tank mürettebatının karanlıkta da görebilmesini sağlar; filtre edilmiş hava sistemleri ise mürettebatın, kapaklar kapalı durumdayken 72 saat kadar içeride kalabilmesini olanaklı kılar.
Bütün tanklarda motor, her iki yanda bulunan çelik paletlerin takılı olduğu dişli tekerlekleri döndürür. Böylece tankın ağırlığı her iki paletin alt yüzeyine dağılır ve 50 ton ağırlığındaki bir tank çamurda, karda, kumda ve engebeli arazide hızla hareket edebilir.
