Turnusol
Turnusol, boyar maddelerden, yani renklendirici maddelerden oluşan bir karışım dır. Daha çok kimyacılar tarafından, bir maddenin asit ya da baz olduğunu anlamak için kullanılır. Turnusol bu amaçla kullanıldığında “belirteç” olarak tanımlanır. Turnusol bir çözelti (sıvı) ya da turnusol kâğıdı biçiminde hazırlanabilir ve mavi ya da kırmızı renkte olabilir.
Bir damla mavi turnusol çözeltisi, nitrik, sülfürik ya da hidroklorik asit gibi kuvvetli bir aside katıldığında rengi kırmızıya döner. Sirke ya da maden sodası gibi zayıf asitlerde turnusol şarap kırmızısı bir renk alır. Amonyak ya da sodyum hidroksit (sudkostik) gibi bazlarda ise kırmızı turnusol maviye dönüşür.
İçinde bir damla turnusol bulunan sudkostiğe azar azar hidroklorik asit katıldığında, mavi rengin eflatuna dönüştüğü bir noktaya ulaşılır. Daha fazla asit katılırsa eflatun renk kırmızılaşır. Turnusol ne mavi ne de kırmızı olduğu zaman, çözelti ne asit ne de bazdır ve “nötr” olarak nitelenir. Eğer bu deneyde elde edilen nötr çözelti buharlaştırılırsa geriye bilinen tuz kalır.
Turnusol bazı liken türlerinden ve en çok Hollanda’da yapılır. Liken bitkileri bir teknede lapa haline getirilip amonyak ve başka maddelerle karıştırılır ve mayalanmaya bırakılır. Mavi toz külçeleri halinde biçim lenen turnusol çözelti ya da tablet haline getirilir. Turnusol kâğıdı, bir tür kurutma kâğıdına turnusol çözeltisi emdirilip kurutularak elde edilir. Kuru maddeler için belirteç olarak kullanılacağı zaman, turnusol kâğıdının önce arıtılmış suyla ıslatılması gerekir.
