AHŞAP KAPLAMA

• Okunma : 423

Arapça’dan dilimize geçmiş olan ahşap sözcüğü ağaçtan, kereste ya da tahtadan yapılmış anlamında kullanılır. Güzel desenli çok ince bir tahta levhanın düzgün ve sağlam tahta bir yüzeye tutkalla yapıştırılmasına da ahşap kaplama denir. Gerçekten de bazı ağaçların sert ve sağlam odunu duvar, kapı gibi yapı öğelerinin ya da mobilyalann yapımına elverişlidir; ama görünümü, rengi ya da damarlarının deseni istenildiği kadar güzel olmayabilir. Alttaki bu sağlam yüzeyi daha nitelikli ve güzel görünümlü bir ağaç levhayla gizlemeye dayanan ahşap kaplama çok eski bir tekniktir. Eski Mısırlılar 6.000 yıl önce bu tekniği mumya sandıklarına uyguluyorlardı.

    Ahşap kaplamacılığı 17. yüzyılda Fransız mobilyacılar tarafından geliştirilerek ve marketri gibi başka mobilyacılık tekniklerine uyarlanarak Avrupa’da yeniden canlandırıldı. M arketri, değişik renklerdeki kaplama levhalarından kesilmiş parçaların genellikle çiçek ve meyve desenleri oluşturacak biçimde tahta bir yüzeye yapıştırılmasıdır. Bu bezeme sanatı XVI. Louis zamanında (18. yüzyılda) Fransa’ da çok yaygındı. İtalyan mobilya ustaları renk renk kaplama parçalarıyla manzara resimleri oluşturarak marketri tekniğini gerçek bir resim sanatına dönüştürdüler. Bu ülkede 14. yüzyılda başlayan ve intarsia adıyla bilinen marketri bugün bile bir el sanatı olarak önemini korumaktadır.

    Üçgen, yıldız gibi geometrik biçimler ya da ince şeritler halinde kesilen ve damarları ters yöne bakacak biçimde yerleştirilen ahşap kaplamalara parketri denir. Bugün taban döşemesi olarak kullanılan parke kaplamalar bu tekniğin günümüzdeki uzantısıdır. Güzei desenli bir ağaç parçasının ya da metal, fildişi, sedef gibi başka bir gerecin, süslenecek mobilyaların yüzeyinde açılmış oyuk ya da yivlere yerleştirilmesine ise kakmacılık denir. Özellikle Osmanlılar döneminde metal ya da ahşap üstüne sedef kakmacılığın çok- güzel örnekleri üretilmiştir (bak. KAKMACILIK).

    Bugün ahşap kaplama tekniğinin en önemli ürünü, genellikle üç ya da beş gibi tek sayıda kaplama levhasının üst üste yapıştırılmasıyla elde edilen kontrplak levhalardır. Mobilyacılık, marangozluk ve doğramacılıkta çok geniş bir kullanım alanı olan kontrplakların iç katlarında gösterişsiz ama sağlam tahta levhalar, dış katlarında ise daha gösterişli süsleyici kaplamalar kullanılır. Ahşap kaplama yöntemiyle en kaba ve değersiz tahtalara ya da sıkıştırılmış talaştan yapılan sunta gibi yapay tahtalara en nitelikli ağaç görünümü kazandırılabilir. Az bulunan çok değerli bir ağaç tomruğundan 2-4 mm kalınlığında pek çok kaplama levhası çıkarılabilir. Bu ince levhalar testereyle biçme, dilimleme ya da soyma yöntemiyle elde edilir. En ekonomik yol olan soyma yönteminde, tomruk, çok uzun bir bıçağın keskin ağzı önünde sürekli dönerken bıçak da tomruğun her dönüşünde üstünden ince bir katman kaldırır. Böylece koca tom ­ ruk dev bir kâğıt rulosu gibi kesintisiz bir levhaya dönüşür; daha sonra bu levha istenen boyutlarda kesilerek kullanılabilir. (Aynca bak. Kereste.)