Alaska
Alaska, ABD'de eyalet. ABD'nin yüzölçümü bakımından en büyük (1 530 693 km²), ama nüfus bakımından en küçük (550 043) eyaleti olan Alaska, birbirine bitişik "48 güney" eyaletinden ayrı olarak, kuzey kutup çemberi boyunca uzanır. Kuzeyde Kuzey Buzdenizi, Doğuda Yukon bölgesi, güneydoğuda İngiliz kolombiyası, güneyde Alaska körfezi ve Büyük Okyanus, batıda da Bering denizi, Bering boğazı ve Çukçe deniziyle sınırlıdır. Bering boğazındaki küçük Diomede adası da Alaska'ya bağlıdır (ama yalnızca 4 km uzağındaki Büyük Diomede adası Rusya'ya bağlıdır).
İlk olarak Eskimolar, Aleutlar, Atabaskanlar, Tlingitler ve Haidaların yerleştikleri Alaska'ya, Avrupalılar ilk olarak XVIII. yy'da ayak bastılar. ABD, Alaska bölgesini 1867'de Ruslardan yalnızca 7,2 milyon dolar karşılığında satın aldı. İkinci Dünya Savaşı'nda ABD askerî üslerinin kurulmasıyla ekonomik açıdan gelişmeye başlayan bölge, 1959'da eyalet oldu. 1968'de Kuzey kutbu kıyı ovasında petrol ve doğal gaz yatakları bulunmasıyla, daha da gelişti.
ALASKA'DA COĞRAFİ BÖLGELER VE İKLİM
Alaska dört coğrafi bölgeye ayrılabilir: Güneyde Büyük Okyanus dağ sistemi bölgesi; ortadaki ovalar ve yaylalar bölgesi; kuzeyde Brooks dağları (Kayalık dağların kuzey uzantısı); kuzey uçta kıyı ovası.
Büyük Okyanus dağlık sistemi bölgesi, yüksek dağları, geniş vadileri ve güney kıyısının hemen açığında sıralanan birçok adayı içerir. Kıyı dağları, Alaska'nın güneydoğusunda "Alaska Yayı" adı verilen 644 km uzunluğundaki bir bölgeye yayılır. Büyük ölçüde buzullarla kaplı olan bölgede, yükseltiler, Saint Elias dağında 5 489 m'yi, Wrangell dağlarındaki Blackburn dağında 4 996 m'yi bulur. Güneydoğu kıyısının hemen ötesinde, Kıyı dağlarının uzantısı olan Alexander adaları (yaklaşık 1 100 ada) sıralanır. Kıyı dağlarının arkasında, ikinci bir sıra halinde, McKinley dağı, Foraker dağı gibi yükseltileri 6 200 m'ye yaklaşan dağlar içeren Alaska dağları uzanır.
Alaska dağları ile Brooks dağları arasındaki orta Alaska, özellikle Yukon ırmağı boyunca ve batıda Bering denizi yakınında, alçak dağlar ile geniş ovalar ve yaylalardan oluşur. Yükseltiler doğuda West Point'te 788 m, batıda Seward yarımadasındaki Bendeleben dağında 137 m'dir.
Kuzey kesimdeki Brook dağlarında, en yüksek doruklar, kuzeydoğuda yer(alır:İsto dağı (2 761 m), Chamberlin dağı (2 749 m), Michelson dağı (2 699 m).
Kuzey uçtaki kıyı ovası, Brooks dağlarından Kuzey Buzdenizi'ne doğru yavaş yavaş alçalır. Ovanın altında, büyük petrol ve doğal gaz yatakları vardır.
Alaska İklimi
Güneydoğu ve orta güneyde, Kıyı dağlarının yamaçlarında ve Aleut adalarında deniz iklimi egemendir. Alçak kesimler 1 651 mm ortalama yağış alır; ama bazı bölgelerde bu sayı yılda 5 080 mm'yi aşar. Kışlar nispeten yumuşak, yazlar genellikle serin geçer. Juneau'da ortalama sıcaklık ocak ayında -5 °C, temmuz ayında 13 °C'tır ve kent yılda yaklaşık 1 016 mm yağış alır.
Yukon ve Kuskokwin ırmaklarının aşağı kesimleri, Cook koyu bölgesi, Copper ırmağı havzası ve Seward yarımadasının güney kesiminde, yazlar ılıkça, kışlar serin geçer: 305-762 mm arasında değişen yıllık yağış, geçiş iklimi özellikleri taşır. Yaz sıcaklıkları Cooper ırmağı havzasından batıya doğru ilerlendikçe, Bering denizinin etkisiyle düşer. Anchorage'da ortalama yıllık yağış 371 mm, ocak ayı sıcaklık ortalaması -12 °C,;haziran ayı sıcaklık ortalaması 14 °C'tır.
Alaska'nın iç kesimleri, Alaska dağları ve Brooks dağları deniz etkisini engelledikleri için yılda yalnızca 254-610 mm yağış alır ve sıcaklık bazen haftalarca -57 °C'ta kalır. Ortalama sıcaklık -40 °C'tır. Bununla birlikte, yaz mevsiminde sıcaklık 32 °C'a kadar yükselir; gökyüzü bulutsuzdur ve gün ışığı 24 saat boyunca sürer.
Fairbanks'te ortalama ocak ayı sıcaklığı -25 °C, temmuz ayı sıcaklığı 16 °C, yıllık yağış tutarı yaklaşık 287 mm'dir. Kuzey ve kuzeybatı Alaska'da kutup iklimleri egemendir. Kışların uzun ve sert, yazların kısa ve serin, kış mevsiminin bir bölümünün 24 saat karanlık geçtiği, yaz mevsiminin bir bölümünde de güneşin batmadığı bu bölgede, kış sıcaklıkları, ılımlı orta kesimdeki kadar düşük değildir; ama rüzgâr hızının çok daha fazla olması, açık havada öldürücü bir soğuğa yoliaçar. Beaufort denizinin etkisiyle, yaz sıcaklıkları da düşüktür.
Bitki örtüsü ve hayvan topluluğu: Alaska'nın aşağı yukarı yarısı genellikle küçük bitkilerden (dikenler, kara yosunları, çiçekli bitkiler ve çimenler) ve yüksek çalılardan oluşan tundra bitki örtüsüyle kaplıdır. Tundra Batı Alaska ile Alaska'nın kutup bölgesi kesimini bütünüyle kaplar. Eyaletin aşağı yukarı üçte biri ormanlarla kaplıdır. Güney, doğu ve orta-güney kesimlerde daha çok. katran ağacı ve ladin karışımı büyük ormanlar, orta kesimlerde ladinler, kayın, akçakavak ve karaçamlardan oluşan geniş ormanlar ağır basar.
Not: Alaska eyaletinin merkezi ve büyük bir balıkçılık sanayisi merkezi olan Juneau, Gastineau kanalı ile Juneau dağının sarp yamaçları arasında kurulmuştur. Yüzölçümü bakımından ABD'nin en büyük kentidir.
Alaska'nın nüfusu en yüksek kenti Anchorage, Cook koyu ile Chugach dağlan arasındaki kıyı ovasında yer alır. 1964'te bir depremle yerle bir olmuş, federal hükümetin yardımıyla yeniden kurulmuştur.
Alaska'da birçok yaban hayvanı yaşar: Bunlar arasında, çeşitli ayı türleri, özellikle de kahverengi Alaska ayısı ya da kodiak ayısı, rengeyiği, ayıbalığı, misk sığırı, dağkeçisi, vb. sayılabilir. Çok sayıda ırmak alabalık, sombalığı, vb. balıklar bakımından zengin olduğu gibi, kıyılarda sombalığı, kalkan, morina, ringa, karides, midye ve yengeçler bulunur.
