Ayak Hastalıkları
Ayak Hastalıkları, insan ayağı, bütün bedenin ağırlığını taşımak zorunda olan karmaşık bir yapıdır ve çok sayıda hastalığa ve incinmeye karşı dayanıksızdır. Öbür primatların ayaklarının tersine, insan ayağı yalnızca yer değiştirme işlevine uygundur. Ayak hastalıkları üç öbekte incelenebilir: Ayağa özgü hastalıklar; bedenin başka bölümlerinde de görülen, ama ayakta görüldüklerinde farklı bir biçim alan hastalıklar; bedenin öbür yerlerindekinden farksız biçimde ortaya çıkan hastalıklar ya da genel hastalıklar.
Ayağa özgü hastalıklar
En önemli ayak hastalığı yumru ayak hastalığıdır.Bu hastalıkta ayak, kirişleri ve bağların kısalması nedeniyle içe ve aşağı doğru burkulur. Bu durum bazen kalıtımsaldır bazen de başka etmenler ya da hastalıklar sonucu ortaya çıkar. Hafif biçimli bir dizi alçı tedavisiyle iyileştirilebilir. Ama ağır durumlar cerrahi girişim (ameliyat) gerektirir.
Ayakta görülen sık görülen iki başka biçim bozukluğu düztabanlık (pes planus) ve yüksek tabandır. Her ikisi de ağrı yapar ve ayak kemeri destekleriyle giderilebilirler. Bazı durumlarda cerrahi girişim de gerekebilir. Düztabanlığın çocuklarda görülen ve o yaşlarda ağrı yapmayan bir çeşidi de vardır.
Kemikleri birbirine bağlayan bağların gevşekliği nedeniyle, topuklar dışarı dönerek yürüme bozukluklarına ve tedavi edilmezse, ileri yaşlarda şidetli ağrılara yol açar.
Bunyon, ayak baş parmağı ile bağlı olduğu tarak kemiği arasındaki eklemi etkileyen bir hastalıktır. Eklemdeki sıvı dolu kese iltihaplanır, şişer ve baş parmağı ikinci parmağa doğru iterek ağrı yapar. Sorun yaratan bunyonlar cerrahi girişim gerektirir. Bu hastalık bazen doğuştan olsa da, çoğunlukla ayağa uymayan ayakkabıların sonucudur.
Nasırlar, deriye gömülüp sinir uçlarına baskı yaptıklarında şiddetli ağrıya yol açan basit deri kalınlaşmalarıdır.
Bedenin öbür bölgelerindekinden farklı biçimde ortaya çıkan hastalıklar: Bedenin öbür bölgelerinde de görülen üç deri hastalığı, ayaklarda görüldüklerinde farklı özellikler alırlar. Sıradan siğillerin virüsünün neden olduğu ayak tabanı siğili bu hastalıklardan biridir: Ayak tabanında ortaya çıkan sert siğiller, ayakkabının içine kaçmış bir taş parçası gibi, daha derindeki deri tabakalarına baskı yaparak çok şiddetli ağrıya neden olurlar. Dondurma, vb. yöntemlerle tedavi edilebilirler.
Etin içine gömülerek büyüyen ayak tırnağı, özel bir bölgede, sıradan bir bakteri iltihabına yol açar. Ayakkabının baskısıyla derinin tırnak üstüne kıvrıldığı ayak başparmak tırnağının kenarında ortaya çıkar. Ciddi durumlarda tırnağın bir bölümünün cerrahi girişimle alınması gerekeribilir.
Atlet ayağı denen bir çeşit mantar hastalığına Trichophyton nentagrophytes, vb. mantar türleri yol açar. Genellikle ortak duşlardan alınan mantarın, çorapların nemli sıcaklığında çoğalmasıyla yerleşir.
Genel hastalıklar: Ayak eklemleri, bedenin öbür bölgelerinde de görülen çeşitli eklem iltihaplarından etkilenebilirler. Bunların başlıcaları arasında eklem romatizması, oynak iltihabı ve gut hastalığı sayılabilir. Gut hastalığının en çok etkilediği bölge, bunyonlarda olduğu gibi, ayak baş parmağı ile tarak kemiğini bağlayan eklemdir. Ayakta görülen eklem ithilaplarının tedavisi, temelde bedenin öbür yerlerindeki eklem iltihaplarının tedavisiyle aynıdır.
Başparmaktaki eklem çıkıntıları, ciddi durumlarda yürümeyi engelleyebilir. Genellikle özel ayakkabılar giymek sorunu çözebililir; bazen eklemi sentetik bir eklemle değiştirmek gerekebilir. Eklem çıkıntıları, tarak kemikleri ile bilek kemiği ekleminde ya da topuk kemiğinde görülürler; cerrahi girişimle alınmaları gerekebilir.
Ayağın arka bölümünün iltihaplanması, özellikle topuğun en büyük kirişi olan aşil kirişinde görülür. İltihaplanma, gut hastalığının bir belirtisi olabilirse de, nedeni genellikle strestir. Ayağın iç kenarındaki ön kaval kemiği kirişi de, düztaban olan kişilerde benzer bir ağrı yapabilir. Topuk kemiğinden tarak kemiğine ve parmaklar arasındaki eklemlere doğru uzanan kalın lifli bağ dokusu, ayak kemerinin ana desteğidir. İltihaplanırsa önemli rahatsızlıklar yaratır. Ağrı genellikle sert kemer destekleriyle ile giderilir.
Atardamarlarla ilgili hastalıklar, özellikle damar sertliği, ayakları ve bacakları, belki de hidrostatik basınç yüzünden, kollardan daha çok etkiler. Damar darlaşması önemli boyutlara ulaşırsa, kalpten en uzakta kalan hücreler yeterince oksijen ve besin alamaz. Bacaktaki damar hastalıkları önce ayaklarda, özellikle de ayak parmaklarında gözlenirler ve yaygın kangrene (ya da doku ölümüne) neden olabilirler. Şeker hastaları bu durumla karşılaştıklarında, ayaklarının, çok ciddi durumlarda da bacaklarının kesilmesi gerekebilir.
İncinmeler: Ayak incinmeye yatkın bir bölgedir. Ayak burkulması bilekte kırıklara neden olabilir. Parmaklar ve tarak kemikleri, üstlerine düşen nesneler ya da zıplama sırasındaki sarsıntılar nedeniyle ezilebilirler. Bazı hareketler de, topuk kemiğinin kırılmasına yol açabilir. Eskiden ordudaki uzun yürüyüşlerden sonra görülmesi nedeniyle "yürüyüş kırıkları" denen tarak kemiğindeki ince kırıklara günümüzde, jogging yapan kişilerde rastlanmaktadır: Çok ağrı yaparlar ve teşhis edilmeleri güçtür.
