Demir
Çapa adıyla da bilinen ve metalden yapılan demir denizcilikte kullanılır. Gemi, kayık ya da şamandıraya uzun bir zincir ya da halatla bağlı olan demir denize atılınca, tırnak adı verilen çıkıntısıyla deniz yatağına takılır ve bağlı olduğu deniz aracının bulunduğu yerden uzaklaşmamasını sağlar. “Demir atmak” ve “demir almak” terimleri de buradan kaynaklanır.
Eskiden demir olarak büyük taşlar, kum torbaları ya da kurşunla ağırlaştırılmış ağaç kütükleri kullanılırdı. Bunlar deniz dibine oturduğunda, ağırlıklarının ve deniz yatağına sürtünmenin yarattığı engelleyici güç bağlı oldukları teknenin akıntı ya da rüzgârla sürüklenmesini önlerdi. Daha sonra bu amaçla demirden yapılmış çapalar kullanılmaya başlandı ve deniz yatağına sıkıca tutunabilmesi için bunlara tırnaklı özel bir biçim verildi.
Demire verilen biçim ve yapım yöntemi zamanla değişti ve gelişti. 1852’de İngiliz donanmasında kullanılmaya başlanan çipolu demir (admiralty demiri) günümüzde de bütün dünyada kullanılmaktadır. Demirin üst bölümünde çipo adı verilen bir parça bulunur. Demirin bedenindeki deliğe, tırnakların oluşturduğu düzleme dik olarak geçirilmiş olan çipo, demir denize atılınca tırnakların dibe kolayca takılmasını sağlar. Demir denizden çıkarılınca, çipo takıldığı delik içinde kaydırılıp kıvrık ucu deliğe getirilerek demirin bedeni üzerine kıvrılır. Bu durumda demir kolayca teknenin yan tarafına asılabilir. Günümüzde büyük gemilerde kullanılan modern demirler genellikle çiposuz demir ya da göz demiri denen türdendir. Bunların kullanımı daha kolaydır. Demirin altındaki memeye bir mille bağlı olan tırnaklar mil üzerinde dönerek deniz dibine takılabilir. Büyük gemiler genellikle birden çok demir kullanır.
Değişik amaçlara uygun farklı demir türleri vardır. Yer değiştirmesine gerek olmayan fener gemisi gibi gemilerde biçimi mantarı andıran şamandıra demiri kullanılır. Suyun dibine batmayan akıntı demiri dalgalı denizde giden gemiyi rotasında tutmaya yarar. Küçük tekneler de karaya yanaşırken, kıyı boyunca kırılan dalgalarla karaya yan olarak sürüklenmemek için akıntı demiri kullanabilir. Iğrıp ya da filika demiri ise dört ya da beş kıvrık kolu olan çiposuz küçük bir demirdir; deniz dibini taramak ve küçük tekneleri demirlemek için kullanılır. Demirleme şamandıraları deniz dibindeki demirlerin yerini gösterir. Gemiler liman dışında demirlemek için bu şamandıralara halatla bağlanabilir.
