Kabuk Ve Kabuk Koleksiyonculuğu
Kabuk çeşitli hayvanların gövdesini kaplayan koruyucu, az ya da çok sertleşmiş bir örtüdür. Pek az omurgalı hayvanın kabuğu vardır. Bu hayvanlar arasında en tanınmışı olan kaplumbağanın sert ve kalın kabuğu bağa adıyla tanınır.
Omurgasız hayvanların kabukları temel olarak salgıladıkları maddelerden oluşmuştur. Bu madde ıstakoz, böcek, örümcek ve öbür eklembacaklılarda kitin'dir. Adlarını yumuşak ve peltemsi gövdelerinden alan yumuşakçalar, genellikle kalsiyum karbonatlı bir kabukla korunmuştur. Gövde ile kabuk arasında örtenek (manto) adı verilen bir doku katmanı vardır. Kabuğu oluşturan maddeyi örtenek salgılar.
Yumuşakçaların kabuklarına bazen kavkı denir. Midye ve istiridye gibi kabukları iki parçadan oluşan yumuşakçaların her bir kabuk parçası kapak ya da çenet adıyla tanınır. Denizde yaşayan yumuşakçaların kabukları, değişik biçim, renk ve desenleriyle dikkat çeker. Bu kabuklar topluca denizkabuğu adıyla tanınır. Denizkabuklarına ilgi duyan ve bunları biriktiren birçok insan vardır. Filipinler’de denizden çıkarılan ve 1960’a kadar başka bir örneği bulunamayan bir deniz salyangozunun kabuğu büyük değer ve ün kazanmıştır.
Kıyılardaki Kabuklar
Dalgalar kumsallara hergün binlerce denizkabuğu getirir. Bu kabukların çoğu ya boştur ya da kumla doludur. Ama bazılarının içinde hâlâ yaşayan yumuşakçalar vardır. Kayalık ya da hem kayalık, hem kumluk bir kıyıda, kayalara tutunmuş ya da su birikintilerine yerleşmiş pek çok canlı yumuşakça bulunabilir. Yalnız çakıllı bir kıyıda denizkabuğu aramak yararsızdır. Çünkü en dayanıklıları dışında hepsi, dalgalarla çakıllara çarpa çarpa parçalanırlar.
Deniz kıyısında bir gezinti, kumsaldan kabuk toplamak için iyi bir fırsattır. Denizkabukları kıyıdan dalınarak çıkarılabildiği gibi bazen balıkçıların ağlarına ve dibi tarayan trollerine takılır. Özellikle lodos fırtınasının kabarttığı dalgalar kıyılara çok güzel denizkabuklarım da fırlatabilir.
Güneydoğu Asya kıyıları denizkabukları bakımından en zengin bölgedir. En göz alıcı kabuklar da genellikle buradan çıkarılır. Ama kabuk koleksiyonu için Güneydoğu Asya’ya gitmek gerekmez. Rastgele bir deniz kıyısında geçireceğiniz bir yaz tatili sizi denizkabuklarının büyüleyici dünyasına sokabilir.
Denizkabuklarının Temizlenip Saklanması
İçinde deniz salyangozlarının bulunduğu kabuklar beş dakika kadar kaynatılmalı, daha sonra içindeki hayvan topluiğne ya da cımbızla çıkarılmalıdır. Boş bulduğunuz ya da boşalttığınız kabukları temizlemek için sabunlu sıcak suda iyice yıkamak, temiz suda uzun süre çalkalamak gerekir.
Midyeler ve öbür çiftçenetlilerin kabukları kesinlikle bıçakla açılmamalıdır. Bir yerinizi kesebilirsiniz ya da kabuk parçalanabilir. En iyisi çiftçenetlileri de salyangozlar gibi kaynatın. Sıcak su, hayvanı çabucak öldürecek, kabuğun iki çenetini birbirine bağlayan kaslar gevşeyecektir. Kabuğu sıcak sudan çıkarıp soğutun ve içini temizledikten sonra sabunlu sıcak suda yıkayın. Yağlı, ziftli ya da yosunlu kabukları tinerli bir bezle temizledikten sonra sabunlu sıcak suda tel fırçayla özenle ovun.
Renkli kabukları güçlü güneş ışığında kurutmayın. Gün ışığı kabuğun rengini soldurabilir. Denizkabuklarım çamaşır suyu gibi bir ağartıcı kattığınız suyla temizleyebilirsiniz. Bu tür ağartıcılar kabuğun doğal renklerini etkilemez.
Denizkabukları kutu ya da çekmecelerde kolayca kırılabilir. En iyi saklama yöntemi, tüp içinde satılan yapıştırıcılarla kabukları beyaz kartlara iliştirmektir. Bir karta birkaç çeşit kabuk yapıştıracaksanız, birbiriyle akraba olan türlerden örnekler seçin. Her örneğin altına adını ve hangi tarihte, nerede bulunduğunu yazmayı unutmayın. Yumuşakçalar üzerine bir kitap bulabilirseniz, hayvanın Türkçe adının yanına parantez içinde bilimsel adını da ekleyebilirsiniz. Doldurduğunuz kartları saklamak için en iyi yer çekmeceli küçük dolaplardır
