Çobanpüskülü
Avustralya dışında dünyanın bütün ılıman ve tropik bölgelerinde kendiliğinden yetişen çobanpüsküllerinin çalı, ağaççık ve ağaç boyutlarında 300’den fazla türü vardır. Ilex cinsini oluşturan bu türlerin çoğu herdem yeşil (yaprak dökmeyen) bitkilerdir; yalnız içlerinden birkaçı sonbaharda yapraklarını döker. Yuvarlak, çekirdekli ve sulu meyveler bazı türlerde kırmızı, bazılarında siyahtır. Ama dişi ve erkek çiçekler ayrı ayrı bitkilerde bulunduğu için, yalnız dişi çiçekleri taşıyan çobanpüskülleri meyve verir.
Avrupa’nın birçok yerinde, yurdumuzda da özellikle Karadeniz Bölgesi’ndeki ormanlarda yetişen Avrupa çobanpüskülü (Ilex aquifolium) 15 metreye kadar boylanabilen ve kışın yapraklarını dökmeyen bir ağaçtır. Yaprakları derim si, parlak koyu yeşil renkte ve dikenli, meyveleri nohut tanesi iriliğinde ve kırmızı olan bu ağaç Hıristiyanlar için Noel’in simgesi sayılır. Yüzyıllardır birçok ülkede meyveli dalları Noel süsü olarak evlere asılır, resimleri de Noel kartlarını süsler. Yalnızca yurdum uza özgü bir başka çobanpüskülü türü (Ilex colchica) de Doğu Karadeniz’den Marmara Bölgesi’ne kadar uzanan kıyı şeridindeki orm an içlerinde yetişen 2-3 m etre boyunda bir çalıdır.
Çobanpüskülü türlerinden çoğunun m eyveleri özellikle kış aylarında kuşlar ve bazı m em eliler için değerli bir besin kaynağıdır. Bu yüzden bu bitkiler meyvelerini yiyen ve tohumlarını uzağa taşıyan hayvanlar aracılığıyla çoğalıp yayılır. Bazı türlerin çiçeklerinden arılar balözü toplar. Güney Amerika’da yetişen bir türün (Ilex paraguariensis) yapraklan kurutulup çay gibi dem lenerek, yerba mate denen serinletici ve uyarıcı bir içecek yapılır. Çobanpüsküllerinin çok sert ve beyaz odunu da ince ağaç oyma işlerinde kullanılır.
