Şeftali
Şeftali, kayısı, badem ve kiraz gibi gülgiller (Rosaceae) familyasından bir meyve ağacıdır. Budanmayıp kendi haline bırakıldığında en çok 7 metreye kadar boylanabilen bu ağacın dalları yanlara doğru yayvan olarak
büyür, kökleri ise toprağın derinliklerine uzanır. Mızrak biçimli, parlak yeşil yapraklarının dip tarafında bazı çeşitlerde küçük, kızıl kesecikler bulunur. Baharın ilk günlerinde açan açık pembe çiçekleri ağacı bir çiçek
buketine döndürür.
Bol sulu ve tatlı lezzetinden ötürü şeftali çok sevilen meyvelerden biridir. İçinde tek bir sert çekirdek (tohum) barındıran bu yuvarlak biçimli meyvelerin etli bölümü sarı, kabuğu sarımsı pembe tonlarında, zarsı ve kadife gibi tüylüdür. Ayrıca, “nektarin” denen erik gibi tüysüz bir çeşidi de vardır.
Şeftali en çok yazları sıcak ve kurak geçen yörelerde yetiştirilir. Daha serince yerlerde, genellikle rüzgârdan korumak için duvar diplerine dikilir. İyi akaçlanmış kumlu ya da ince çakıllı, bol miktarda bitki çürüğü içeren topraklardan hoşlanır.
Şeftalinin, çekirdeğin ete yapışık olup olmamasına göre birbirinden ayrılan iki çeşidi vardır. Bunlardan çekirdeği kolaylıkla ayrılana yarma şeftali, öbürüne etşeftalisi denir. Yarma şeftali genellikle taze meyve olarak
yenir, etşeftalisi ise konserve yapılarak değerlendirilir. Şeftaliden ayrıca reçel, marmelat, jöle, komposto ve şeftali suyu yapılır.
Şeftalinin (Prunus persicâ) tür adı (persica), eskiden ilk yetiştirildiği yer olduğu düşünülen İran’ın Yunanca adından (Persia) gelir. Oysa günümüzde, dünyaya yabani olarak yetiştiği Çin’den yayıldığı sanılmaktadır. Şeftali çok eskiçağlardan beri yetiştirilen meyvelerden biridir. Ünlü Yunan tarihçisi Ksenophon İÖ 4. yüzyılda İran’daki şeftali ağaçlarından söz eder. Avrupa’ya ilk kez Romalılar tarafından getirilmiştir. Yenidünya’ya yayılışı ise Amerika’ya giden İspanyol göçmenleriyle başlar. Günümüzde pek çok ülkede üretilen ve bazı ülkelerde elmadan sonra ikinci sırayı alan şeftalinin dünya üretiminde en büyük pay ABD ve İtalya’nındır. Yıllık üretimin 235.000 ton dolayında olduğu Türkiye’de ise en çok ürün İçel, Bursa, İzmir, Aydın, Manisa ve Adana illerinden sağlanır.
