Elektronik
Elektronik, Elektriksel büyüklüklerin değişmelerini inceleyen bilim dalı. Elektronik bu incelemelerden, bilgiyi almak, iletmek ve işlemek için yararlanır.
Metallerde elektronlar, serbestçe yer değiştirir. Ancak, metalin yüzeyini aşmak için elektronların önemli bir enerji kazanması zorunludur. Bu enerji ışık verilerek (fotoelektrik etki) ya da ısıtılarak, yani elektronikte en çok kullanılan termoelektronik etkiyle sağlanabilir. Sözgelimi, akım verilen iletken tel, kızıl olana kadar ısınabilir.
Özet olarak, elektronlara metalden çıkabilmeleri için yeterli enerjiyi, ısınma sağlar. Isıtılmış telin (filaman) yakınına, telden daha yüksek bir gerilim verilen, dolayısıyla da elektronlan çeken bir iletken (levha) yerleştirilirse, metalden çıkan elektron sayısı yükselir. Bu düzeneğe "diyot" adı verilir. Diyot, içine akımla kızıl hale getirilebilen metal bir filaman ile metal bir levha yerleştirilmiş havasız cam bir ampuldür. Filaman ve levha, lambanın dibinden geçen iletkenle bir elektrik devresine bağlanır.
Diyot, uzun süre akım doğrultmacı (redresör) olarak kullanılmıştır. Gerçekten, filaman ile levha arasında almaşık bir potansiyel farkı varsa, elektronlar (dolayısıyla akım) ancak, filamana oranla levha artı yüklü olduğu zaman geçer. Diyot, filaman ile levha arasında, yani elektronların geçiş yoluna metal bir ızgara yerleştirilerek dev bir gelişme sağlanmış ve üç elektrotlu bir lamba, yani triyot elde edilmiştir. Bu ızgara, filamana oranla önemli sayılacak eksi bir yüke ulaşmadığı sürece, elektronları geçirir. Izgarayı geçen elektron sayısı, filaman ile ızgaranın arasındaki potansiyel değişikliğine bağlıdır. Özellikle ızgaranın potansiyelinde doğacak küçük bir değişiklik, geçen elektron sayısının büyük ölçüde artmasına yol açar.
Triyot, yükselteç (amplifikatör) olarak kullanılmış, çok zayıf akımları yükselterek yakalama ve böylece radyoelektrik dalgalarıyla büyük uzaklıklarla haberleşme olanağı vermiştir. Radyo, radyoyla güdüm sistemleri ve ilk elektronik hesap makineleri triyot sayesinde gerçekleştirilmiş, triyotun ardından dört, beş, sekiz elektrotlu lambalar yapılmıştır.
Elektronikte transistörün bulunması da bir devrim yapmıştır. Katilar fiziği, sıkı sıkıya birbirine dokunan iki ayrı yarıiletkenin bir diyot gibi doğrultucu görev yaptığını göstermiştir. Klasik diyotta, elektronlar yalnızca filamandan levhaya doğru yer değiştirir; yarıiletkenler de, ayrılma yüzeylerinden elektronların yalnız bir yönde kolayca aşmalarını sağlayacak biçimde seçilir. Bir diyot lambasına yerleştirilen ızgaranın yerini, transistörde ikinci yarı iletkene dokunan bir ücüncü iletken alır. Transistor de, triyot gibi yükselteç görevi yapmaktadır.
Klasik triyota oranla transistörün en büyük yararı, çok az yer tutması, dolayısıyla devrelerin küçültülmesine olanak vermesidir. Bir radyo alıcısının boyutlarını klasik triyot yerine transistor kullanmadan küçültme olanağı yoktur. Bu aygıt, aşırı ölçüde küçük bileşik devrelerin doğmasına yol açmıştı. Bu devreler olmasaydı, bilgisayarlar bulunamayacaktı. Bir bilgisayarda ayrıca, çok elektrotlu yüz binlerce lambaya eşdeğer başka bileşenler bulunur.
Günümüzde elektronik tam bir atılım içindedir; elektronik bileşenler, laboratuvar araştırmaları dönemini aştıktan sonra, çok gelişmiş malzemenin ve çok geniş yayın alanlı aygıtların yapımında kullanılmaya başlanmıştır. Bu aygıtlar arasında bilgisayarlar, füzeler, uydular, uçakların radyoyla güdüm sistemleri, nükleer saldırıya karşı erken uyarı sistemleri, uzay haberleşmeleri, radyo alıcıları, programlı çamaşır makineleri, teypler, el telsizleri, vb. sayılabilir. Öte yandan bilgisayarlar, bellekleri ve programlama sistemleriyle, gün geçtikçe bankalara, sanayiye ve bütün yönetim kurumlarına egemen olmaktadır. Bu durum, elektroniğin sürekli gelişen bir sanayi dalı olmasına yol açmıştır.