Friedrich Engels
(1820-1895). Alman düşünür Friedrich Engels, Kari Marx ile birlikte bilimsel sosyalist hareketin yaratıcılarındandır.
Engels, bugün Almanya Federal Cumhuriyetinin sınırları içinde kalan Wuppertal’in Barmen kentinde doğdu. Babası zengin bir pamuklu dokuma fabrikatörüydü. Elberfeld Lisesi’nde okurken babasının isteği üzerine okulu bıraktı. Ticareti öğrenmesi için Brem en’de bir şirkette çalışmaya gönderildi. Daha sonra Prusya ordusunda askerlik yaptı. Bu amaçla gittiği Berlin’de maddeci felsefeyle ilgilendi. Ardından babasının Manchester’deki dokuma fabrikasında çalışmak üzere İngiltere’ye gitti. Burada işçilerin yaşama ve çalışma koşullannı yakından inceleyen Engels, 1845’te İngiltere'de Emekçi Sınıfların Durumu (Die Lage der arbeitenden Klasse in England) kitabını yazdı.
Engels, Kari Marx ile 1844’te Paris’te tanıştı. Toplum sorunları ve bunların sosyalizm ışığı altında nasıl çözülebileceği konusunda aynı düşünceleri paylaştılar ve dostlukları ömür boyu sürdü. İlk ortak ürünleri Alman İdeolojisi (Die deutsche Ideologie; 1845) oldu. 1848’de, işçi sınıfının devrim yaparak siyasal gücü nasıl ele geçirebileceğine ilişkin düşüncelerini özetledikleri ortak yapıtları Komünist Manifesto'yu (Manifest der kommunistischen Partei) yayımladılar. Bu kitap özellikle Lenin ve öteki Rus devrimcilerini çok etkiledi.
1848 Avrupa’nın devrimlerle sarsıldığı bir yıl oldu. Birçok ülkede halk krallık yönetimlerine karşı ayaklandı. Halklar kralların yetkilerinin kısıtlanmasını, Fransız Devrimi’nin geliştirdiği demokrasi düşüncesinin yaşama geçirilmesini istiyorlardı. Bunun için de seçimler yapılmalı, meclis açılmalı ve yurttaşlar ile devletin hak ve ödevlerinin açıkça belirlendiği anayasalar hazırlanmalıydı. Engels, bazı Alman kentlerinde çıkan ayaklanmalara doğrudan katıldı; bu deneyimlerinden daha sonra yazdığı makale ve yazılarında yararlandı. Devrimlerin krallık güçlerince bastırıldığı 1849’un ardından, Engels Manchester’e dönerek gene babasının fabrikasında çalışmaya başladı. Bir süre sonra da fabrikaya ortak oldu.
Bu dönemde Londra’ya yerleşen ve çalışmalarını ekonomi üzerine yoğunlaştıran Marx’ı maddi açıdan destekledi. Engels 1869’da hisselerini satarak şirketten ayrıldı. Hisselerin satışı kendisini ve Marx’ı yaşamlarının sonuna kadar geçindirecek parayı sağlamıştı.
I. Enternasyonal’in kuruluşunda etkin bir biçimde çalıştı ve yürütme organında görev aldı. I. Enternasyonal, 1864’te Londra’da kurulan ve 1876’da Amerika’da Philadelphia Kongresi’nde dağıldığı resmen açıklanan Uluslararası Emekçiler Birliği’nin kısa adıdır. Enternasyonal’in kuruluş amacı, dünyanın çeşitli ülkelerindeki işçi hareketlerini birleştirmekti. Daha sonra II. Dünya Savaşı’na kadarki dönemde üç Enternasyonal daha kuruldu.
Engels’in en önemli yapıtlarından biri de bilimsel sosyalizmin ilkelerini kitlelere ulaştıran Anti-Dühring, Bay Eugen Dühring Bilimi Altüst Ediyor (Herrn Eugen Dührings Umwâlzung der Wissenschaft\ 1878) adlı kitaptır. Marx’ın 1883’te ölümünden sonra, Kapital'in (Das Kapital) II. ve III. ciltlerini Marx’ın notlarından yararlanarak düzenledi. Bunları 1885 ve 1894’te yayımladı.
Bu dönemde ayrıca, Ailenin, Özel Mülkiyetin ve Devletin Kökeni (Der Ursprung der Familie, des Privateigenthums und des Staats; 1884) adlı yapıtını da kaleme almıştır. Bu kitapta tarihöncesi çağlardan başlayarak sanayi toplumuna kadar olan dönemde aile, mülkiyet ilişkileri ve devletin nasıl geliştiğini incelemiştir.
