İstiridye

• Okunma : 434

İstiridye, yaşamını denizin dibine bağlı geçiren bir yumuşakçadır. Kabuğunun birbirine benzemeyen iki çenetinden alttaki iyice çukurlaşmış ve çok sert, üstteki daha ince ve hemen hemen düzdür. Kabuğun aralanması ince çenetin hareketine bağlıdır. Güçlü bir kasın sıkıca kapattığı bu çenetleri açmak ise son derece zordur.

    İstiridyenin yumuşak bölümü çenetlerin içine bir kitabın sayfalan gibi yerleşmiştir. Çenetlerin iç yüzeyini döşeyen bu etli katmana örtenek (manto) denir. Örtenek içindeki ince solungaç yapraklarının oluşturduğu su akımı, solunum için gerekli taze suyu ve suyla sürüklenen, beslenmeleri için gerekli küçük canlıları getirir. Alt çenetin deniz dibine yapışmasını istiridyenin salgıladığı çimento işlevi gören ve suda sertleşen bir madde sağlar. İstiridye çok yaygın biçimde tüketilen önemli bir besin kaynağıdır. Denize kıyısı olan birçok ülkede geniş çaplı istiridye yatakları oluşturulmuştur. Bu yataklarda özenle yetiştirilen istiridyeler verimin artmasını, üretimin daha çok ve daha düzenli olmasını sağlar.

    İstiridyelerden beslenenler yalnız insanlar değildir. Ahtapotlann besin kaynakları arasında bu çiftçenetliler önemli bir yer tutar. Ayrıca denizyıldızları ve dikenli deniz salyangozları da istiridyelerin doğal düşmanlan arasındadır. İstiridyelerin var olabilmesini, aşırı biçimde üremeleri sağlar. Bir istiridye milyonlarca yumurta üretebilir. Yumurtalar genellikle ana istiridyenin içinde döllenir ve yumurtadan çıkan larvalar bir süre gelişimlerini burada sürdürür. Daha sonra istiridyeden  aynlan yavrular suya dağılır. Çenetleri gelişmeye başlamış olan bu larvalar dibe yerleşmeden önce 2-3 hafta kadar yüzerler.

    Birçok türü olan istiridyelerin yalnız birkaç cinsi ticari amaçla üretilmektedir. Bunlar arasında Amerika istiridyesi (Crassostrea virginica), Sydney kaya istiridyesi ( Crassostrea commercialis) ve bayağı istiridye (Ostrea edulis) sayılabilir.

    İstiridyeler çiğ olarak ya da pişirilerek yenebildiği gibi sonradan tüketilmek üzere konservesi yapılır ya da dondurularak saklanır. İnsanların istiridyeleri yüzyıllardan beri yemekte olduğunu kıyı bölgelerindeki yerleşim alanlarında bulunan kabuk yığınlarından anlıyoruz. Örneğin, bulunan bazı Avustralya istiridyesi kabukları, yörede yaşamış Yerli halkın 6.000 yıl önce istiridye yediğini göstermektedir.

    İstiridye kabuklarının iç yüzeyi sedefle kaplıdır. Bu maddenin küçük topaklar halinde birikmesi inciyi oluşturur. En değerli inciler Basra Körfezi’nde gelişen istiridyelerden elde edilir.