Kalıp Ve Kalıplama
Metal, plastik ya da kumaş gibi malzemelerin biçimlendirilmesinde, dökülmesinde, kesilmesinde ya da bezenmesinde, kalıp denen araçlara gereksinim vardır. Hemen her türlü eşyanın yapımında kalıplardan yararlanılır. Örneğin otomobillerin kaportaları, yardımcı donanımları ve döşemeleri, hep kalıpların yardımıyla üretilir.
Otomobil kaportası, ince bir çelik levhanın iki kalıp arasında sıkıştırılması yoluyla üretilir. Kalıplar, aynen kaportaya verilmek istenen biçimdedir. Kalıplar biraz aralanarak aralarına çelik levha yerleştirilir, daha sonra bir pres yardımıyla birbirine basılır ve böylece aradaki metal levha, kalıbın biçimini alır. Kaporta daha sonra taslak kalıbı ya da kenar kesme kalıbı denen bir alete yerleştirilir. Kenar kesme kalıbı aslında bir tür makasa benzer. Makasın kesici ağızları birbirini sıyırarak geçer ve kaportanın kenarlarını istenen biçimde keserek düzgün bir yapı kazandırır.
Otomobillerdeki kapı ve pencere kolu, küllük, ayna gibi aksesuvarların yapımında da kalıplardan yararlanılır. Örneğin, kaportanın yan taraflarına ya da camların çevresine yerleştirilen metal kenar şeritlerinin yapımında, ortası delik özel ekstrüzyon kalıpları kullanılır. Ekstrüzyon yöntemi, bir diş macunu tüpünün sıkılmasına benzer; tüp sıkılınca diş macunu delikten dışarı çıkar. Ekstrüzyon işleminde de metal kalıp deliğinden dışarı basılır; bu ya metal kalıbın arkasından deliğe doğru itilerek ya da delikten dışarı çekilerek yapılır. Metal şerit kalıptan çıkarken deliğin biçimini alır.
Kapı kolları ve benzeri metal aksesuvar parçaları “kalıp döküm” denen özel bir döküm yöntemiyle üretilir. Bu işlemde kalıplar oldukça farklı bir biçimde hazırlanır. Örneğin, alüminyumun ya da plastiğin dökümünde kullanılan kalıplar iki yarım parça halinde yapılır. Her yarım parçanın içi, dökümü yapılacak malzemenin yarısı biçiminde oyuktur. Öyle ki, kalıp parçaları bir araya getirildiğinde, içte kalan boşluk, aynen dökülecek malzemenin biçiminde olur. Daha sonra bu boşluğa alüminyum ya da plastik doldurulur. Dökülen parçanın düzgün yüzeyli olabilmesi için, malzeme kalıba genellikle erimiş halde ve basınç altında beslenir. Kalıp soğuduktan sonra, yarım parçalar ayrılarak dökülen malzeme dışarı çıkarılır.
Otomobillerin döşemeleri de kalıpların yardımıyla kesilir. Bu kalıplar oldukça basittir ve bir bakıma hamur ya da yufka kesme kalıplarına benzer. Önce, birden çok parça kesebilmek için döşemelik malzeme üst üste katlar halinde serilir. Daha sonra bunlar bir presin tahta ya da kauçuk ağızları arasına konularak sıkıştırılır. Ardından da kalıp bu yığının üzerine yerleştirilip bastırılır ve böylece istenilen biçim kesilip çıkartılır. Kesme kalıpları, kesilecek biçime uygun olarak bükülmüş metal şeritlerdir. Şeridin bir kenarı bıçak ağzı gibi keskinleştirilmiştir. Ağız köreldikçe bilenerek kesime hazır hale getirilir.
Otomobil sanayisi, metal kalıpların kullanıldığı sanayi dallarından yalnızca biridir. Metal paraların üzerindeki resim ya da desenler de kalıplarla biçimlendirilir. Elbise düğmeleri, diş macunu tüplerinin kapakları, plastik oyuncaklar, kalıplarla biçimlendirilen binlerce eşyadan yalnızca birkaçıdır
