Kartaca Savaşları
Kuzey Afrika’da, Kartaca Devleti’yle Roma İmparatorluğu arasında yaklaşık 120 yıllık bir süre içinde çıkan üç savaş tarihte Kartaca Savaşları ya da Pön Savaşları olarak anılır. Bu savaşların nedeni, her iki devletin de Akdeniz ticaretini ele geçirmek istemesiydi.
İÖ 264’te başlayan I. Kartaca Savaşı, Romalılar’ın Sicilya’yı ele geçirmek istemesi yüzünden çıktı. 23 yıl süren bu savaşta Romalılar denizcilikte usta olan Kartacalılar’la başa çıkabilmek için yeni yöntemler geliştirdiler. Örneğin, iyice yanaştıkları düşman gemilerine özel bir köprüyle kenetlendikten sonra, tıpkı karada savaşır gibi kılıç kalkanla saldırıya geçiyorlardı.
I. Kartaca Savaşı Romalılar’ın başarısıyla sonuçlandı. İÖ 241’de güçlü Roma donanması Kartaca gemilerinin çoğunu batırdı. Kartacalılar Sicilya’yı Roma’ya bırakmak ve savaş zararlarını ödemek zorunda kaldılar.
I. Kartaca Savaşı sona erdikten sonra Roma Kartaca üzerindeki baskısını sürdürdü. Akdeniz’deki egemenliğini tehlikede gören Kartaca, İspanya topraklarında yayılmaya başladı. Kartacalı general Hamilkar, oğlu Hannibal ve damadı Hasdrubal, kaybettikleri toprakları geri almak için savaş hazırlığına giriştiler. İÖ 219’da Hannibal İspanya’daki Saguntum (bugün Sagunto) kentine saldırdı. Bunun üzerine İÖ 218’de Romalılar, Roma ile Kartaca arasındaki anlaşmanın bozulduğu gerekçesiyle savaş ilan ettiler.
Hannibal yaya ve atlı askerler ile fillerden oluşan büyük bir orduyla Alpler’i aşarak İtalya’nın kuzeyindeki Po Irmağı vadisine ulaştı. Romalılar Hannibal’in ilerlemesini engellemeye çalıştılarsa da başarılı olamadılar. İtalya’nın kuzeyini nerdeyse bütünüyle Kartacalılar’a bırakmak zorunda kaldılar. Güneye doğru ilerleyen Hannibal, Roma’yı alacak yerde, güneydoğuda Cannae’ye (Kanne) girdi. Cannae Savaşı’nda ordusunu yarımay düzenine sokan Hannibal, Romalılar’ı iki uçtan kuşattı. Romalı askerler öylesine kıstırılmışlardı ki, silah bile kullanamadılar. Savaşta çok sayıda Romalı asker öldü, önemli bir bölümü de tutsak edildi.
Hannibal daha sonra, halkı Kartacalılar’dan yana olan İtalya’nın ikinci büyük kenti Capua’ya yerleşti. Romalılar zaman içinde toparlandılar ve Kartaca ordusunu yıpratma taktikleriyle hırpalamaya başladılar. Hannibal ele geçirdiği toprakları azar azar yitirdi. Bu arada açlıkla karşı karşıya kalan Capua, Romalılar’ın eline geçti. Hannibal tüm umutlarını Hasdrubal’a bağlamıştı. Hasdrubal İÖ 207’de yeni bir orduyla İtalya’ya girdi. Claudius Nero komutasındaki Roma ordusu Hasdrubal’i Metauro Irmağı kıyısında yendi. Savaşta, Kartaca ordusundan çok sayıda askerle birlikte Hasdrubal da can verdi. Hannibal, İÖ 203’te Kartaca’ya geri çağrılıncaya kadar İtalya’da kaldı. Hannibal İÖ 202’de, Kartaca yakınlarında Zama’da, Romalı komutan Scipio’ya yenik düştü. Böylece Kartaca ağır bir savaş tazminatı ödemek zorunda kaldıktan başka, Akdeniz’deki adalarını ve İspanya’daki topraklarını Romalılar’a bırakmak, donanmasını da dağıtmak zorunda kaldı. Böylece ikinci ve en büyük Kartaca Savaşı sona ermiş oldu.
İÖ 2. yüzyılda Kartaca yeniden ticari gücünü toplamaya başladı. Bundan kaygı duyan Romalılar, Kartaca’nın denizyoluyla ticaret yapmasını engellemek için Kartaca’ya saldırdılar. Acımasız bir devlet adamı olan Romalı Marcus Porcius Cato’ya göre “Kartaca yok edilmeliydi. İÖ 146’da, III. Kartaca Savaşı’yla Romalılar Kartaca'yı yerle bir ettiler. Bundan 100 yıl sonra aynı yerde Romaİmparatoru Augustus yeni bir kent kurdu.
