Kasımpatı
Sonbahar geldiğinde park ve bahçeleri bir renk cümbüşüne döndüren kasımpatıları en sevilen süs bitkilerindendir. Bileşikgiller familyasında yer alan bu bitkilerin doğada kendiliğinden yetişen 100 türü vardır. Bu türlerin bir bölümü ilk kez 2.500 yıl önce anayurdu olan Uzakdoğu’da süs amacıyla yetiştirilmeye başlanmış, 19. yüzyılın başlarında da Yenidünya’ya götürülmüştür. Giderek tüm dünyaya yayılan ve kısa sürede çok beğenilen bahçe bitkileri arasına giren kasımpatılarının gerek insan eliyle yapılan çaprazlama çalışmaları sonucu, gerek değişinim (mutasyon) ve doğal seçme gibi doğal yollarla türemiş 3.000’den çok çeşidi vardır.
Kasımpatı için dilimizde de kullanılan krizantem adı, bu bitkilerin bilimsel cins adı olan Chrysanthemum’dan gelir. Bu sözcüğün kökeni de “altın çiçek” anlamındaki Yunanca sözcüklerdir. Çünkü yabanıl kasımpatıların çoğu sarı çiçekler açar. Oysa, günümüzde yalnızca sarı değil beyaz, turuncu, pembe, kırmızı ve mor çiçekli pek çok çeşidi geliştirilmiştir. Çapları 2-3 santimetreden 20 santimetreye kadar değişen çiçeklerin özellikle taçyapraklarının biçim ve düzenlenişi çok çeşitlilik gösterir. Düz, oluklu, tüysü, saçaklı ya da kıvrık olabilen taçyapraklar yalınkat, iki sıralı ya da katmerli biçimde yerleşir. Aslında, bu çiçekler bileşikgillerin öbür üyelerinde olduğu gibi tek bir çiçek değil çok sayıda küçük dilsi ve tüpsü çiçekten, bazılarında ise yalnızca dilsi çiçekten oluşmuş çiçek kömeçleridir. Dallara almaşık olarak dizilen yaprakları genellikle derin loplu ya da parçalıdır.
Biryıllık ya da çokyıllık bitkiler olan kasımpatıları en iyi bol güneşli yerlerde ve iyi akaçlanmış verimli topraklarda yetişir. İstenirse tohumdan da çoğaltılabilen bu bitkiler, tohumlardan üretildiğinde ana bitkinin özellikleri aynen yavru bitkiye geçmediğinden daha çok çelikleme yöntemiyle çoğaltılır. Bunun için bitkiden kesilen parçalar toprağa daldırılarak köklendirilir. Kasımpatı çeşitleri bahçe ve sera tipi olmak üzere iki gruba ayrılır. İlki yaz sonu ve güzün, İkincisi ise kışın çiçeklenir. Aslında, bütün kasımpatı çeşitleri dondan zarar görmedikçe açık havada yetişebilir.
Kasımpatıların yalnızca süs bitkisi olarak değil, başka amaçlarla yararlanılan bazı türleri de vardır. Bunlardan pireotu olarak adlandırılan türlerin (Chrysanthemum coccineum ve Chrysanthemum cinerariaefolium) çiçekleri kurutulup, toz haline getirilerek böcek ilacı olarak kullanılır. Sarı çiçekli, çok sevilen bir süs bitkisi türü (Chrysanthemum parthenium) ise eskiden ateş düşürücü olarak kullanılmıştır.
