Kuvars
Kuvars, yaygın rastlanan ve en yararlı minerallerden biridir. Kuvars, bir silisyum ve oksijen bileşiği olan silisin, kristal yapılı özel bir biçimidir. Çelikten daha sert, camdan daha saydamdır. Katışıksız haldeyken renksiz ya da beyaz, başka maddelerle karışık haldeyken ise kırmızı, sarı, kahverengi, yeşil, mavi ya da siyahın çeşitli tonlarında olabilir. (Mor yakut da denen mavimsi mor renkli ametist taşı, bir renkli kuvars türüdür.) Kuvars bazen altı yüzlü ve köşeleri piramidinkine benzeyen büyük, saydam kristaller halinde de bulunur; bu tür kristallere kayaç kristali denir.
Pek çok kayaç, büyük ölçüde kuvarstan oluşur. Kumtaşı, bağlayıcı bir maddeyle birbirine yapışmış kuvars tanelerinden oluşur. Bağlayıcı maddeler, silis, kil ya da başka mineraller olabilir. Kuvars tanelerinin arasına, kristalleşmiş kuvarsın çökelmesi durumunda ortaya kuvarsit denen katı blok çıkar. Granitin büyük bölümü de kuvarstan oluşur. Beyaz kum hemen hemen tümüyle katışıksız kuvarstır; öte yandan bütün kumların temel bileşeni kuvars mineralidir.
Kuvars, optik aygıt ve cam üretiminde kullanılır. Katışıksız kuvars kristallerinden
kesilerek tıraşlanan ince levhalar, radyo ve televizyonların dalga boyu ayar sistemlerinde kullanılır. Bu amaçla kullanılan kuvarsın üstün nitelikli olması gerekir; ama, çıkarılan kuvarsın pek azı bu özelliğe sahiptir. Bu tür katışıksız kuvars, hemen hemen yalnızca Brezilya’dan çıkarılır.
Katışıksız kayaç kristalinin eritilip tekrar kaklaştırılması yoluyla elde edilen “eritilmiş kuvars”ın erime noktası 1.710°C’dir. Başka maddelerin pek çoğundan daha az genleşir ve daha az büzülür. Bu özellikleri nedeniyle eritilmiş kuvars, laboratuvar gereçlerinin yapımında kullanılır. Kuvarstan yapılmış bir kap, akkor sıcaklığa kadar ısıtılabilir ve bu sıcaklıktayken buz soğukluğundaki suya daldırılsa bile çatlamaz. Işık ve ışınım yoluyla yayılan ısı dalgalan, erimiş kuvarsın içinde kolayca yol alır. Güneş’ten gelen ve D vitamininin insan vücudunda üretilebilmesini sağlayan morötesi (ültraviyole) ışınlar, camda soğurulur, yani camın içinden geçemez; ama bu ışınlar erimiş kuvarsın içinden geçebilir, bu nedenle de güneş banyosu yapılan kapalı yerlerin çatıları bazen cam yerine bu türden kuvars levhalarıyla örtülür.
