Lhasa
Tibet’in başkenti Lhasa, dünyanın ulaşılması en güç yerlerinden biridir. 1959’dan bu yana Çin’e bağlı olan Lhasa, birçok Budacı için kutsaf bir kenttir. Kentin önemi, Buda’nın kutsal heykelinin bulunduğu bir tapınaktan ve eskiden Tibet’in rahip kralı Dalay Lama’nın yaşadığı yer olmasından kaynaklanır. Daha önce nüfusunun büyük çoğunluğunu Budacı keşişlerle din adamları oluşturuyordu. 1959’da Lhasa ve başka bölgelerde yaşayan Tibetliler’in Çin yönetimine karşı ayaklanmasından sonra Dalay Lama, Hindistan’a kaçtı.
Lhasa, Brahmaputra’ya bağlanan Can-Po Irmağı’nın bir kolu üzerinde, Tibet’in güneydoğu ucunda yer alır. Himalaya Dağları arasında kalan verimli bir düzlükte kurulmuştur. Denizden 3.650 metre yüksekliğindeki kent çıplak tepelerle çevrilidir.
Lhasa, büyük bir kent değildir; toprak yolları bakımsızdır. Varlıklı kişilerin evleri taştan, öbürleri ise kildendir. Beyaz badanalı, düz çatılı bu evlerin, camları sarı kırmızı şeritlerle çevrilmiştir. Bazı evlerde elektrik ve telefon varsa da, kanalizasyon sistemi kurulmamıştır. Kent oldukça pis ve sağlıksızdır.
Kentin merkezinde Tibet’in en önemli tapınağı sayılan 7. yüzyıldan kalma Cokhang bulunur. Tapınakta, Buda’nın gençliğinde yapıldığı söylenen bir heykeli vardır. Bu heykelin 1.300 yıl önce Çin’den getirildiği sanılmaktadır.
Kentin yaklaşık 1,5 km batısında, yüksek kayalık bir sırtın üzerinde, görkemli bir yapı yer alır. Potala Sarayı denen bu yapı içe eğimli duvarlarıyla kayalık sırtın bir parçasıymış gibi görünür. Dalay Lama’nın yaşamış olduğu orta bölümü kırmızı olduğu için buraya Kırmızı Saray da denilir. Büyük bölümü 17. yüzyıldan kalan bu yapının geri kalan yerleri, çatısındaki sivri altın kulelerin dışında, bembeyazdır. Kentin çevresindeki Potala Tepesi’nde 9 km uzunluğunda kutsal bir yol vardır. Eskiden hacılar bu yolda dua asalarını çevirerek ve bazen de kendilerini yüz üstü yere atıp sürünerek dolaşırlardı. Dua asası bir sapa bağlı olarak dönen, üzeri kabartmalarla süslü, içi boş bir silindirdir. Budacı keşişler üzerinde kutsal sözler yazılı olan bu silindiri çevirir, ezbere okudukları duaları yinelerler. Lhasa yakınlarında birkaç manastır da vardır. Bunların bir bölümü hâlâ manastır olarak, ötekiler ise başka amaçlarla kullanılmaktadır. Çok sayıda manastır, tapmak ve saray Çinliler’in işgali sırasında yıkılmış, ama 1970’lerde kentin mimarisini ve sanat geçmişini korumak için onarımlarına başlanmıştır.
Lhasa’da, Tibet koyunlarmdan elde edilen yünü eğirme, tahta kap ve toprak çanak çömlek yapma başlıca uğraşlardır. Yakın bir geçmişte yapılan hidroelektrik santral, elektrik gereksinimini karşılar. Kent, ticaretinin çoğunu Çin’le yapar. Lhasa karayollarıyla Çin’deki Lançou ve Çengtu ile Nepal’a bağlanır. Lhasa ile Çin’in başkenti Pekin arasında düzenli uçak seferleri vardır.
Lhasa’nın nüfusu 106.000’dir (1988).
