Lord Kelvin
(1824-1907). Büyük matematikçi ve bilim adamı Lord Kelvin’in asıl adı William Thomson Kelvin’dir. Ama 1892’de kendisine soyluluk unvanı verilip, İskoçya’daki Largs dolaylarında Kelvin Baronluğu kurulunca, Lord Kelvin olarak anılmaya başlandı. Kuzey İrlanda’da Belfast’ta doğan Kelvin’in babası matematik profesörüydü. Çok zeki olan William, henüz 10 yaşındayken Glasgow
Üniversitesi’nin giriş sınavını kazandı. Daha sonra Cambridge Üniversitesi’nde parlak bir öğrenim dönemi geçirdi. Glasgow Üniversitesi’nde doğal felsefe profesörlüğüne atandığında ise henüz 22 yaşındaydı; Kelvin bu görevini 53 yıl boyunca sürdürdü.
Thomson, usta bir mühendis ve tasarımcı, parlak bir matematikçiydi. Doğrudan kendisinin geliştirdiği bilimsel kuramlarda olduğu kadar, fiziğin farklı dallarından düşünceleri bir araya getirip gerçekten özgün yeni kuramlar üretmekte de az bulunur bir yeteneği vardı.
Kelvin’in üstünde çalıştığı en önemli konulardan biri ısı idi. 19. yüzyılın ortalarına kadar ısı konusu henüz yeterince anlaşılamamıştı; bu olgunun anlaşılmasında Thomson’un gözlemlerinin çok büyük rolü olmuştur. Kelvin önce, 1851’de ısının ancak sıcak bir cisimden soğuk bir cisme geçebileceği ve bunun tersi ısı akışının olamayacağı sonucuna vardı. (Bu kurala çoğunlukla termodinamiğin ikinci ya sası denir.) Ardından, 1852’de James Prescott Joule ile birlikte, gazların genleştiklerinde soğuduğunu keşfetti; bu olgu, daha sonraları geliştirilen soğutma sistemlerinin temelini oluşturdu.
Kelvin’in çok ilgi duyduğu bir başka konu da elektrikti. 1830’larda yürüttüğü araştırmalar sonucunda, elektrik dalgaları üretilebileceğini ortaya koydu; nitekim daha sonraları Heinrich Hertz ve öbür bilim adamları, onun bu çalışmalarından yararlanarak radyo sinyalleri üretmeyi başardılar. O dönemde, Avrupa ve Amerika kıtaları arasına döşenmiş olan ilk telgraf hattı başarılı olmamıştı; çünkü, bu kadar uzun bir kablodan sinyal gönderebilmek için çok büyük elektrik akımı kullanmak gerekmiş, bu da kablonun kopmasına yol açmıştı. Ama Kelvin, zayıf akımla işleyen telgraf aygıtları geliştirdi, ayrıca daha dayanıklı kablolar tasarladı. Bu başarıları nedeniyle ün ve servet sahibi oldu, ayrıca 1866’da kendisine “sir” unvanı verildi.
Kelvin, 1873’te bir dergi için gemi pusulaları üzerine bir dizi makale yazmayı üstlendi. Ama ilk makalesini yazdıktan sonra, pusulanın yapım biçimine ilişkin birtakım kuşkulara düştü ve bütünüyle yeni bir pusula tasarımı geliştirdi. Bu yüzden de ikinci dergi makalesini ancak beş yıl sonra yayımladı. Kelvin ayrıca, gemilerin bulundukları yerin su derinliğini ölçmekte kullanılan ve deniz dibine gönderilen ses dalgalarının gidip gelme süresinin ölçümüne dayalı olarak çalışan bir yankılı iskandil aygıtı keşfetti. Niagara Çavlam’mn sularından elektrik üretiminde yararlanma önerisini de ilk o ortaya attı.
1892’de “lord” unvanı alan Kelvin, 1879’da emekliye ayrıldı, ama bilimsel yazılar yazmayı sürdürdü. Öldükten sonra Westminster Abbey’deki mezarlığa, Sir Isaac Newton’ın yanına gömüldü.
Lord Kelvin, döneminin en büyük araştırmacı bilim adamlarından biridir. Isı, elektrik, telgraf, denizcilik konularından başka Dünya’nın yaşı ve biçimi konusunda da incelemeler yaptı; Charles Darwin’in evrim kuramına karşı çıktı.
Kelvin adı, bilimsel çalışmalarda kullanılan sıcaklık ölçeğinin temel birimi olarak kabul edildi. Kelvin, 1848 ve 1849’da yazdığı iki makalesinde, moleküllerin devinimlerinin durarak bütünüyle hareketsiz hale geldikleri kuramsal bir nokta olan mutlak sıfır'ı temel alan bir sıcaklık ölçeği kurdu. Mutlak sıfır, yaklaşık —273°C’ye eşittir. Kelvin’in bu mutlak termodinamik sıcaklık ölçeği, bütün dünyada bilim adamlarınca benimsendi ve 20. yüzyılda yeniden tanımlanarak, bütün bilimsel alanlarda kullanılabilecek biçimde kusursuz bir duruma getirildi. Bu ölçekte sıcaklıklar, kelvin (simgesi K) denen birimlerle ölçülür. Bir kelvinin büyüklüğü, Celsius (yani santigrat) ölçeğindeki bir derecenin büyüklüğüne eşittir; ama kelvin (yani mutlak sıcaklık) ölçeğinin sıfır noktası —273°C’ye eşittir ve “0 K” biçiminde gösterilir. Kelvin ölçeğindeki bir sıcaklığı Celsius ölçeğine dönüştürmek için, kelvin derecesinden 273 çıkarmak yeterlidir. Celsius derecesini kelvine dönüştürmek için de, Celsius derecesine 273 eklenir. Buna göre suyun donma derecesi 0°C’ye, bu da 273 K’ya eşittir.
