Münir Nurettin Selçuk
(1900-1981). Türk ses sanatçısı ve besteci Münir Nurettin, yüksek dereceli bir memurun oğlu olarak İstanbul’da doğdu. Çok küçük yaşta müziğe olan yatkınlığı ortaya çıkan Münir Nurettin özel müzik dersleri almaya başladı. 1917’de Soğukçeşme Askeri Rüştiyesi’ni bitirdi, Kadıköy Sultanisi’ne yazıldı. Aynı yıl, Darülelhan’ın (sonradan İstanbul Belediye Konservatuvarı) ilk öğrencileri arasına katıldı. Burada, başta Zekâi Dede’nin oğlu Ahmed Irsoy olmak üzere, dönemin ileri gelen müzikçilerinden ders aldı. Kadıköy’de etkinlik gösteren ünlü Şark Musiki Cemiyeti’nin kuruluşuna katıldı. Bu yıllarda, ünlü bir müzik öğretmeni olan Üsküdarlı Ziya Bey’den özel ders aldı. 1923’ün ortalarında hanende (ses sanatçısı) olarak Muzıka-yı Hümayun’a (Yeniçeri Ocağı kaldırıldıktan sonra kapatılan askeri müzik takımı Mehterhane’nin yerine kurulan bando) girdi. İki ay sonra cumhuriyet ilan edilince Riyaseticumhur İncesaz Heyeti üyesi olarak Ankara’ya gitti. 1926’da istifa ederek İstanbul’a döndü, serbest müzikçi olarak çalışmaya başladı.
Aynı yıl, ünlü Sahibinin Sesi plak firmasıyla anlaşarak plak doldurmaya başlayan Münir Nurettin, bağlı olduğu firmanın bursuyla Paris'e giderek bir yıl süreyle şan (ses kullanma teknikleri), solfej ve piyano dersleri aldı. 1930’da müzikçileri sahnede yeni bir anlayışla yerleştirerek ve kendisi de frak giyip ayakta durarak verdiği konser, geleneksel Türk müziği tarihinde bir dönüm noktası oldu. Daha sonra da pek çok kez bu tür konserler verdi. Hüseyin Saadettin Arel’in müdürlüğü döneminde (1943-48) İstanbul Belediye Konservatuvarı’na bağlı olarak kurulan Türk Musikisi İcra Heyeti’nde yer aldı. 1953’te konservatuvarını Türk Musikisi Bölümü’nde şarkı söyleme yöntemleri üzerine ders vermeye başladı. Bir yıl sonra Türk Musikisi İcra Heyeti’nin şefliğine getirildi. Münir Nurettin Selçuk, 1976’ya kadar birinci şefi olduğu İcra Heyeti ile 300 dolayında konser verdi. Sanatçı bu konserlerde, şef kürsüsünde, dinleyiciye dönerek solo yapardı. İstanbul Radyosu’ndan naklen yayımlanan bu konserler geniş bir dinleyici kitlesinin ilgisini toplardı. Münir Nurettin, İstanbul Radyosu’nda sık sık solo programlar da yaptı; ayrıca, radyonun stajyer ses sanatçılarına ders verdi.
Kendinden sonraki tüm ses sanatçıları üzerinde dolaylı ya da dolaysız etkileri görülen Selçuk, yüzyıllarca değişmeden yaşayan geleneksel şarkı söyleme yöntemini büyük ölçüde değiştirmiştir. Münir Nurettin’den önceki ses sanatçıları, “anlatımı güçlendirmek için uygun yerlerde sesin şiddetini artırma ve azaltma” diye tanımlayabileceğimiz “nüanslama”yı ve “kafa sesini” bilmezlerdi. Anlatım gereği, sesin rengini değiştirmede, başvurulan bir yol değildi. Tüm bunları, ilk kez büyük bir ustalıkla Münir Nurettin uygulamıştır.
Münir Nurettin Selçuk aynı zamanda, geleneksel Türk müziği alanında 20. yüzyılın en büyük bestecilerindendir. Selçuk bazı yapıtlarıyla yüzlerce yıllık geleneği sürdürmüş, bazı yapıtlarıyla da yaşadığı dönemdeki yenilik arayışlarına katılmıştır. Halk müziğinin etkisinde birkaç yapıtı da vardır. Çoğunun güfteleri Yahya Kemal Beyatlı’nın şiirlerinden oluşan en ünlü yapıtları arasında Rindlerin Akşamı, Rindlerin Ölümü, Kalamış, Endülüs’te Raks ve Aziz İstanbul sayılabilir.
