Ortakyaşama
Değişik türden iki canlının karşılıklı yararlanma ilkesine dayalı birlikte yaşama ilişkileri ortakyaşama adıyla tanınır. Bu ilişki genellikle beslenme davranışlarını içermekle birlikte barınma ve korunma gereksinimlerini de karşılayabilir. İki hayvan, iki bitki ya da bir hayvan bir bitki arasında ortakyaşamadan söz edilebilir. Ayrıca, bakterileri de kapsayan çok önemli ortakyaşama örnekleri vardır.
Ortakyaşamanın bilinen en iyi örneklerinden birini gnu ile kurtkıyan verir. Kurtkıyan böcekle beslenen bir kuş, gnu ise Afrika’da yaşayan bir antiloptur. Kurtkıyan gnunun postundaki böcekleri yiyerek beslenirken gnu da kurtkıyanın üstünde beslenmesine izin vererek asalaklarından önemli ölçüde kurtulur. Ama karşılıklı yararlanma bu kadarla da kalmaz. Gnu otlarken gizlendikleri yerlerden
kaçışan ya da uçuşan böcekler kurtkıyana kolay birer avdır. Öte yandan yakınlarda bir düşmanı sezen kurtkıyan keskin çığlıklar atarak kaçarken gnuyu da uyarmış olur. Benzer bir ilişki asalak ayıklayıcı küçük balıklar ile iri balıklar arasında görülür.
Likenler de suyosunları ile mantarların ortakyaşamaları sonucu oluşmuş bitki benzeri canlılardır. Likenler taşların ve ağaç kabuklarının üzerinde kabuksu bir oluşum olarak sıkça görülür. Suyosunu hücreleri fotosentez yaparak ürettiği besinleri mantara, mantar da kaya ya da ağaçtan emdiği suyu ve mineralleri yosuna iletir.
Ortakyaşayan Bakteriler
Bakterilerle ilgili iki önemli ortakyaşama ilişkisi bilinmektedir. Bunlardan biri bakla, bezelye, fasulye ve yonca gibi bitkileri içeren baklagiller ile bu bitkilerin köklerindeki küçük yumrularda yaşayan Rhizobium cinsinden bakteriler arasında görülür. Bu bakteriler bitkiden şeker alarak, havadaki azotu yeşil bitkilerin büyümesi için gerekli olan nitratlara dönüştürür. Böylece baklagiller ekildikleri toprağın verimini yükseltirler.
Sığır, keçi ve koyun gibi gevişgetiren hayvanların dört bölümlü karmaşık midelerinde milyonlarca bakteri yaşar. Bu bakteriler hem mideye giren bitkilerin sindirilmesine yardımcı olur, hem de kendileri de sindirilerek hayvana protein sağlar. Bakteriler ise sıcak ve nemli bir ortamda düzenli olarak beslenme olanağını elde ederler. İnsanların incebağırsaklarında yaşayan benzer bakteriler de insan için gerekli B12 vitamininin bir bölümünü üretir.
Bilim adamları yosunlar, bakteriler ve çok basit hücreler arasındaki ortakyaşama ilişkisinin günümüzün hayvan ve bitkilerindeki karmaşık hücrelerin ortaya çıkmasında ilk adımı oluşturduğuna inanmaktadırlar.