Otuz Yıl Savaşları
Avrupa’da, din savaşlarının sonuncusu olan Otuz Yıl Savaşları 1618-48 yılları arasında gerçekleşti. Savaş özellikle Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu topraklarında büyük bir yıkıma yol açtı. 17.yüzyıla gelindiğinde savaşlar artık çoğunlukla profesyonel olarak nitelenen paralı askerlerden oluşan ordularla yürütülüyordu. Askerlerin giderleri ele geçirilen yerlerden karşılanıyordu. Orduların geçtiği kasaba ve kentler yağmalandığı için bu savaşların sonunda 15 bin kasaba ve köyün bütünüyle yıkıma uğradığı, Almanya’nın nüfusunun yaklaşık yarısını, Bohemya’nın ise üçte ikisini yitirdiği sanılmaktadır.
O yıllarda Almanya, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’na bağlı küçük prensliklerden oluşuyordu. İmparatorluğun geniş toprakları üzerinde eskiden beri süregelen dinsel uyuşmazlıklar
17. yüzyılda daha da keskinleşti ve Protestan soylular ile Katolik Birliği arasında amansız bir mücadeleye dönüştü.
Savaş Başlıyor
1618’de Bohemyalı Protestan soylular, ülkenin yönetimini Katolikler’in desteklediği, Habsburg hanedanından Ferdinand (sonradan Kutsal Roma-Germen imparatoru) yerine, bir Protestan olan Pfalz Elektörü Friedrich’e vermek istediler. Friedrich’in bu öneriyi kabul etmesi üzerine Ferdinand ona savaş açtı. Bavyera Kralı Maximilian’ın ve Kont Johann von Tilly’nin de desteğini alan Ferdinand, Friedrich’e ve Protestanlar’a boyun eğdirdi. Kont Tilly komutasındaki Katolik Birliği ordusu Bohemyalı soyluları yenerek çoğunu öldürdü. O sırada kendi topraklarını genişletmeyi amaçlayan Danimarka Kralı IV. Christian ordusuyla Protestanlar’a katıldı. Ne var ki, Katolikler’den yana olan Dük Albrecht von Wallenstein Danimarka kralını yendi ve Magdeburg dışında tüm Protestan kentlerini ele geçirdi. 1629’da imzalanan Lübeck Barışı üstünlüğün bütünüyle Katolikler’e geçmesini sağladı.
Richelieu Savaşa Giriyor
Lübeck Barış Antlaşması’nın sonuçlarından çekinen Fransız devlet adamı Kardinal Richelieu, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’nun iki güçlü üyesi olan Avusturya ile İspanya’nın birleşmesini engellemek amacıyla, Protestan olan İsveç Kralı Gustaf Adolf’un yeniden Katolikler ile savaşmasından yanaydı. Fransa’nın Katolik bir ülke olmasına karşın Richelieu, Gustaf Adolf’a savaşı yeniden başlatması için parasal destek sağladı.
1631’de Kont Tilly’nin ordusu Magdeburg kentini yakıp yıkınca Gustaf Adolf, Tilly’ye karşı savaş ilan etti. Tilly’nin komutasındaki Katolik Birliği ordusu ağır bir yenilgiye uğradı, Tilly yaralandı. Bunun üzerine Katolik Birliği’nin başına Dük Albrecht von Wallenstein geçti. Gustaf Adolf 1632’de Lützen’de Wallenstein’ın ordusunu yenmeyi başardıysa da kendisi savaşta öldü.
Gustaf Adolf’un ölümü Katolik Birliği’ne Protestanlar karşısında üstünlük kazandırdı. Katolik Birliği İspanyollar’ın da desteğiyle İsveçliler’i yenilgiye uğrattı. 1635’te Prag Antlaşması imzalandı.
Richelieu yeniden Protestanların yardımına koştu. Ne var ki, tüm sınırlarda savaşmakta olan Fransız orduları dağınık bir durumdaydı. Bunu fırsat bilen İspanya ve imparatorluk güçleri Fransa’yı istila etti. Öte yandan ilerlemeyi sürdüren İsveçliler güneye doğru inerek Avusturya ordularının Tuna Irmağı’nı geçmesini engellediler. Fransız orduları 1645’te Allersheim’da Katolikler’i yenilgiye uğrattı. İmparator’un çevresinde Bavyera’dan başka müttefiki kalmadı. Fransızlar Bavyera’yı barışa zorladı.
30 yıl süren bu savaşlar sırasında çok fazla kayıp veren taraflar sonunda barış yapmaya razı oldu. 1648’de Vestfalya Barış Antlaşması imzalandı. Savaş İspanya’nın Avrupa’daki üstünlüğünü yitirmesi, Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu’nun siyasal açıdan parçalanması, Katolik bir Avrupa kurma düşüncesinden vazgeçilmesi, milyonlarca insanın yaşamını yitirmesi, ölmeyenlerinse salgın hastalıklarla, açlık ve yıkımla yüz yüze gelmesiyle sonuçlandı.
