Portakal
Portakal, bol sulu ve tatlı meyveleri için yetiştirilen küçük bir ağaçtır. Limon ve mandalina gibi turunçgiller familyasında yer alan bu ağaç (Citrus sinensis) da kışın yapraklarını dökmez. Kendi haline bırakıldığında 9 metreye kadar boylanabilirse de genellikle budanarak 4-5 metre yüksekliğinde tutulur. Yaprakları oval biçimli, koyu yeşil ve parlak, çiçekleri ise beyaz ve çok hoş kokuludur. Turuncu ve yuvarlak biçimli iri meyvelerinin yenen etli bölümü genellikle sarı ya da turuncu, bazı çeşitlerinde ise koyu kırmızı olur. Bu kırmızı çeşitlere “kan portakalı” denir. Aynı öbür turunçgil meyveleri gibi portakal da C vitamini açısından zengindir ve birçok ülkede ya doğrudan taze meyve olarak yenir ya da suyu içilir.
Portakal, anayurdu olduğu sanılan Çin’de ve Asya’nın güneydoğusundaki öbür bölgelerde çok eskiçağlardan beri yetiştirilmektedir. Araplar’ın Uzakdoğu’ya yaptıkları ticaret seferleriyle Afrika’nın ve Akdeniz’in doğu kesimlerine, oradan da Avrupa’ya yayılmıştır.
Günümüzde, elmadan sonra en çok yetiştirilen meyvelerden biri olan portakalın dünyadaki üretiminde en büyük pay ABD’nin güney eyaletlerinindir. Toplam üretimin yaklaşık yarısını karşılayan bu ülkeyi Brezilya, İspanya, İtalya, Güney Afrika, Japonya, Meksika, İsrail, Hindistan, Avustralya ve Jamaika izler. Önemli üreticiler arasında yer alan Türkiye’de ise portakal başlıca Akdeniz ve Ege bölgelerinde yetiştirilir. En önde gelen üretici iller Antalya, Adana, İçel, Hatay, Aydın ve Muğla’dır. Yıllık üretimin 700 bin ton dolayında olduğu ülkemizde yetiştirilen başlıca portakal çeşitleri arasında yafa, vaşington ve valensiya sayılabilir.
En iyi, don olaylarına rastlanmayan sıcak ve tropik bölgelerde yetişen portakal ağaçları genellikle göz aşısıyla üretilir. Anaç olarak çok eskiden beri sağlam yapılı ve mantar hastalıklarına karşı dayanıklı turunç ağaçları kullanılmıştır; yani istenen portakal çeşidinin dallarından kesilen gözler turunca aşılanır. Ama, turunç ağaçlarının da portakala zarar veren bir hastalık taşıdığı anlaşıldığından beri yabani limon gibi başka anaçlardan da yararlanılmaktadır.
Gelişimini tamamlamış bir portakal ağacı her yıl ortalama 1.000 tane portakal verebilir ve üretkenliği 50-80 yıl kadar, hatta bazen daha fazla sürebilir. Portakal dalında iyice olgunlaştıktan sonra toplanır. Meyvelerin, yaralanıp berelenmeyi önlemek için dikkatlice toplanması gerekir. Toplanan ürün doğrudan piyasaya sürüldüğü gibi, özellikle dışarıya satılacak ya da mevsim sonuna kadar saklanacaksa yıkanır, kurutulur, dezenfekte edilir, kâğıtlara sarılır ve sandıklanır.
