Silo
Binlerce yıl önce Mısırlılar yetiştirdikleri tahılın bir bölümünü ayırıp, ürünün kötü olduğu yıllarda kullanmak üzere saklıyorlardı. Toprağa kazılıp içi samanla döşenmiş büyük çukurlara doldurulan tahıl, Mısır’ın kuru iklim koşullarında yıllarca bozulmadan kalıyordu.
Benzer amaçlarla kullanılan günümüzün siloları yere kazılan bu çukurlardan çok farklıdır. Bazıları 30 metreden yüksek olan bu büyük yapılar birçok modern gereçle donatılmıştır. Tahıllar bu silolarda temizlenip kurutularak gerekince kullanılmak üzere depolanır. Kamyonlar, yük vagonları ya da gemilerle silolara getirilen tahıl, genellikle bir tür yük asansörüyle silonun içine taşınır. Bazı silolarda
ise vakumla çalışan ve elektrikli süpürgenin tozları emmesi gibi tahılı emerek siloya dolduran borular kullanılır.
En basit silolar tahıl üretim bölgelerindeki demiryolu istasyonlarının yakınında bulunur. Bunlar tahta, çelik ya da betondan yapılmış küçük yapılardır. Tahıllar bu silolara kamyon ya da yük vagonlarıyla getirilir. Yüklü araçlar boşaltılmadan önce ve sonra tartılarak gelen tahılın ağırlığı bulunur. Sonra yük asansörleri ya da hareketli bir bantla yapının tepesine çıkarılan tahıl, oradan silo içinde bulunan depolama tanklarına boşaltılır.
Bu küçük silolarda toplanan tahıl, yük vagonları ya da büyük mavnalarla ana silolara taşınır. Bunlar çok büyük, penceresiz, yüksek yapılardır. Yapının alt bölümünde tahılın depolandığı silindir biçimli tanklar vardır. Üç katlı üst bölümde de yükleme boşaltma sistemlerini çalıştıran makineler ve başka donanımlar bulunur. Bazı silolarda makineler ayrı bir binaya yerleştirilmiştir. Genellikle silonun en üst katında, tahılı taşıyan asansör ya da hareketli bantları çalıştıran makineler bulunur. Tahılın silo içinde dağılımını düzenleyen musluk sistemi de buradadır. Orta katta, tahılın içinde temizlendiği küçük tanklar, en alt katta ise tahılı temizlemekte kullanılan makineler ve tartı donanımı vardır.
Tahılın Yüklenip Boşaltılması
Buğday yüklü bir yük treni böyle bir tahıl silosuna gelince vagonlardaki buğday ya büyük mekanik kürekler ya da özel boşaltma makineleriyle boşaltılır. Montreal’deki siloda bulunan bu tür büyük bir boşaltma makinesi 54 tonluk bir vagonu yedi dakikada boşaltabilmektedir. Boşalan buğday hareketli bantlar ya da emme borularıyla silonun üstüne taşınır; buradaki özel tanklarda tartıldıktan ve gerekiyorsa temizlenip kurutulduktan sonra depolama tanklarına boşaltılır.
Limanlardaki silolarda, yüklenecek ya da boşaltılacak olan gemilerin ambarına kadar uzanan hareketli bantlar kullanılır. Büyük limanlardaki silolarda en büyük gemiyi üç saatten az bir zamanda boşaltabilen boşaltma sistemleri vardır. Silodan gemilere yükleme yapılırken de silodaki tahıl borularla geminin ambarına boşaltılır.
Başlangıçta silolar ahşaptı. Daha sonra silo yapımında çelik ve betonarme kullanılmaya başlandı. Betonarme siloların sağlam ve ucuz olmasının yanı sıra, tahıla zarar verebilecek fare, böcek gibi zararlılara ve yangına karşı da dayanıklı olduğu görüldü. Silo içindeki tozların havayla oluşturduğu patlayıcı karışım silolarda çok tehlikeli patlamalara yol açabilir. Betonarme silolar bu tür patlamalara karşı da daha güvenlidir.
Avrupa ve ABD’deki çiftliklerde kışlık hayvan yemlerinin saklandığı yeşil ot siloları vardır. Genellikle silindir biçimli, hava geçirmez yüksek yapılar olan bu silolara koyulan yeşil otların basınç altında mayalanmasıyla hayvanların sevdiği besleyici bir yem oluşur. Uzun süre bozulmadan kalan bu yem genellikle kışın kullanılır; ama otlak mevsiminin kısa olduğu zamanlarda ya da kuraklık durumunda da kullanılabilir.
Biçilen otlar ve başka yem bitkileri, aralarında hava kalmayacak biçimde sıkıştırılarak bu silolara doldurulur. Silo içindeki basınçlı ortamda gerçekleşen tepkimeyle bitkilerden karbon dioksit çıkar ve asit oluşur. Bitkilerden çıkan suyun içinde çoğalan bakteriler mayalanmaya yol açar. Bu silolara konan ot, mısır ve başka ürünlere bazen koruyucu olarak melas gibi maddeler de katılır.
İlk kez 1800’lerde Almanya’da kullanılan bu silolar 1875’te ABD’de kullanılmaya başlandıktan sonra daha da geliştirilmiştir. İlk yeşil ot siloları yeraltında kazılmış olan çukurlar biçimindeydi ve üzerleri kalın bir toprak katmanıyla kaplıydı. Yerüstünde yapılan ilk silolar ise dörtgen tabanlı yapılardı ve çoğu zaman silonun içindeki basınca dayanamıyordu. 1900’lerde metal ya da betonarme, daire tabanlı silolar yapılmaya başlandı. Bu modern silolarda, yemin silonun altından alınmasını sağlayan elektrikli boşaltıcılar vardır.
