Yapıştırıcı
İki cismi birbirine yapıştırmak için kullanılan tutkal ve kola gibi maddelere genel olarak yapıştırıcı denir. Yapıştırıcıların kullanılması uygarlığın ilk günlerine kadar dayanır. 3.000 yıllık bazı Mısır resimlerinde ağaç parçalarını rendeleyen, tutkal ısıtan ve ahşap kaplama için hazır maddeler yapan işçiler görülür. İÖ 1000’lerden kalma bazı Çin belgelerinden ok ve yay yapımında basit balık tutkalının kullanıldığını öğreniyoruz. Ortaçağda ise yapıştırma işlerinde balmumu ve çamsakızından yararlanılmıştır.
Modern tıpta uygulanan bazı ameliyat teknikleri yapıştırıcı kullanımını gerektirir. Diş hekimliğinde yapıştırıcılar dolguyu yerinde tutm ak için kullanılır; veterinerlik bilimi kemik onarmaya yarayan yapıştırıcılar geliştirmiştir. Bazı yeni yapıştırıcılar, özellikle de siyanoakrilatlar öyle güçlüdür ki, bunların bir damlası birkaç ton yük taşıyabilir. Otomobil üretiminde punta kaynağı yerine kullanılabilen yapıştırıcılar vardır; bunlar, otomobil boyasının fırınlanması sırasında ısının etkisiyle tam anlamıyla katılaşır. Yapıştırıcılar sugeçirmez malzeme ve elektrik yalıtkanı olarak da kullanılabilir.
Yapıştırıcılar malzemeyi mekanik olarak değil, kimyasal bağlama yoluyla birleştirir. Mekanik bağlama çivi, vida, perçin ya da kaynak kullanımını gerektirir. Kimyasal bağlama ise molekül düzeyinde gerçekleşir ve bir arada tutulan malzemelerden belki de daha dayanıklı bir bağ oluşur.
Yapıştırıcılar çok değişik maddelerden hazırlanabilir. Tutkallar kemik, deri ya da kan gibi hayvansal yan ürünlerden ya da bunların yerine geçebilecek bitkisel maddelerden yapılır. Kolalar, un gibi tahıl ürünleri ile suyun birleşiminden oluşur. Bağlayıcılar, uygun bir çözücüyle birlikte uygulanan plastik maddelerdir. Zamklar, ağaçlardan ve deniz yosunları gibi bitkilerden elde edilen sakızın suda çözünmüş biçimidir. Tutkallar kauçuktan da yapılabilir. Tutkalla yapıştırılacak yüzeylerin temiz olması gerekir; yüzeylerin kabasının alınması durumunda daha iyi sonuç elde edilir. Örneğin, ağaç malzemeler yapıştırılacaksa yüzeyin kalın bir zımpara kâğıdıyla zımparalanmasında yarar vardır.
Çoğunlukla her yapıştırıcının özel uygulama alanları vardır. Örneğin hayvansal m addelerden yapılmış tutkallar ağaç malzemelerin yapıştırılmasında, kitap ciltlerinde, zımpara kâğıtlarında ve koli bantlarında kullanılır. Mısır, buğday, patates ve pirinçten elde edilen tutkallar ambalajlamada, oluklu mukavva yapımında ve duvar kâğıdı yapıştırıcısı olarak kullanılmaya uygundur.
Bireşim (sentez) yoluyla hazırlanmış yapay yapıştırıcılar çok daha geniş bir alanda kullanılır. Genellikle iki bölümden oluşan epoksi reçinelerinde, yapışkanı etkin hale getirmek için bu iki bölümü birbirine karıştırmak gerekir. Çok güçlü olan bu reçineler, malzemeler arasında kalan aralıkları doldurabilir ve çok değişik malzemelerle birlikte kullanılabilir. Vinil asetat daha çok evlerde kullanılır. Polistiren, plastik karoların ağaç malzemelere, sıvaya ve betona tutturulmasında uygulanır. Ani etkili yapıştırıcılar kısa sürede kurur; bunlar genellikle iş parçalarının yüzeyinin plastik bir katmanla kaplanmasında kullanılır. Morötesi ışık uygulandığında hızla kaynaşan reçineli sanayi yapıştırıcıları da vardır.
Yapıştırıcılar genellikle sıvı çözelti halinde bulunur. Ama, ısıtıldığı zaman yumuşayan, sonra yeniden sertleşen katı yapıştırıcılar ve ısı ya da basınç uygulandığında etkin hale gelen, film biçiminde yapıştırıcılar da vardır.
