Yüz Yıl Savaşları
Yüz Yıl Savaşları, 14. ve 15. yüzyıllarda Fransız prensler ile İngiltere kralları arasında, Fransız tahtının yasal vârisi sorunundan kaynaklanan savaşlara verilen addır. 1337-1453 arasında süren bu uzun savaşta, sonunda İngilizler’i kıtadan çıkaran Fransızlar kendi krallıklarını kurdular.
Ortaçağda kendi krallığı dışındaki topraklarda soyluluk unvanı alan krallar, o ülkenin tahtında hak kazanmış sayılıyordu. İngiltere kralları da Normandiya Dükü I. William’ın Hastings Savaşı’nı kazanarak İngiltere tahtına çıktığı 1066’dan sonra aynı zamanda Normandiya dükü unvanına da sahip olmuşlar ve Fransa tahtı üzerinde hak kazanmışlardı. 1154’te kral olan II. Henry, Akitanyalı Eleonore ile evlenerek Fransa’nın güneybatısını kaplayan Akitanya’yı da topraklarına kattı. Ardından Güney Fransa’daki Bretanya bölgesini de ele geçirerek İngiltere’nin yanı sıra Fransa’nın büyük bir bölümüne sahip oldu. 12. yüzyılda İngilizler Fransa’nın yaklaşık üçte ikisini ele geçirmişlerdi. Ama İngiltere kralları Fransız topraklarını, kendilerine hizmet etmeleri karşılığında toprak verdikleri lordlar aracılığıyla yönettiler. Feodalizm olarak adlandırılan bu sisteme ilişkin ayrıntılı bilgiyi FEODALİZM sayfasında bulabilirsiniz. İngiltere krallarına bağlı lordlarca ağır vergiler ve güç yaşam koşulları altında yönetilen Fransızlar sık sık ayaklanıyorlardı.
1260’larda İngilizler Fransa’nın güneybatısı dışında kalan, kuzeydeki toprakları ve Normandiya’yı yitirdiler. 1453’ten sonra ellerinde yalnızca Manş Denizi kıyısındaki Calais kenti kalmıştı. 1558’de Fransa Kralı VII. Charles Güller Sayaşı’nın yol açtığı hanedan çatışmalarından yararlanarak bu kenti de İngilizler’ den aldı.
1337-1380: Crecy ve Poitiers
1335’te Fransa Kralı VI. Philippe’in İngilizler’le savaşan İskoçlar’a yardım etmesi üzerine, İngiltere Kralı III. Edward da bir ordu yollayarak VI. Philippe’e karşı Flandre halkına, yani Flamanlar’a yardım etti. III. Edvvard, bazı Alman prensleriyle işbirliği yapar ve Flamanlar’a yardım ederse VI. Philippe’in Akitanya’daki İngiliz topraklarına saldırmasını önleyebileceğini düşünmüştü. Ama beklediği sonucu alamayınca 1337’de Philippe’e savaş açtı.
Annesinden dolayı Fransa Kralı VI. Philippe’le olan akrabalığına dayanan Edward, 1340’ta Fransa tahtında hak iddia etti. Ama yandaşlarının destek vermekten vazgeçmesi üzerine tek başına savaşmak zorunda kaldı. Sluys’de (Kuzey Flandre) Fransız donanmasına karşı kazandığı zafer Manş Denizi’nin 30 yıl boyunca İngiliz denetiminde kalmasını sağladı. 1346’da ordusuyla birlikte harekete geçerek Akitanya’yı ve Normandiya’yı işgal etti. Ağustos 1346’da, Crecy ormanında Fransız ve İngiliz orduları karşılaştılar. İngilizler büyük bir zafer kazandılar ve Calais kentini ele geçirdiler.
Bir durgunluk döneminin ardından 1349’da, Kara Ölüm denen veba salgını Avrupa’da binlerce insanın ölümüne neden oldu. Ama gene de İngiliz orduları Paris önlerine kadar ilerleyerek bütün kuzey Fransa’yı ele geçirdi. 1350’de VI. Philippe’in yerine Fransa tahtına geçen II. Jean İngiltere’yle barış yapmaya çalıştıysa da, başarılı olamadı ve savaş yeniden başladı. 1356’da batı Fransa’da, Poitiers yakınlarındaki kanlı savaşı İngilizler kazandı. Kral II. Jean ve çok sayıda Fransız soylusu İngilizler’e tutsak düştü. 1360’ta Bretanya’da imzalanan antlaşma uyarınca Jean, Fransa’daki İngiliz toprakları üzerindeki haklarından vazgeçti. Buna karşılık Edvvard da Fransız tahtı üzerindeki isteklerine son verdi.
Babası II. Jean’dan sonra tahta geçen V. Charles’ın yardımcısı Bertrand du Guesclin, Charles’ın 1380’de ölümünden sonra İngilizler’den Akitanya’nın büyük bölümünü geri aldı.
1415-53: Agincourt ve Jan Dark
V. Charles’ın yerine, akıl hastası olan oğlu VI. Charles Fransa kralı oldu. Bir süre sonra Fransız soyluları birbirleriyle savaşmaya başladılar. İngiltere Kralı V. Henry bu soyluların en güçlülerinden Burgonya dükü ile işbirliği yaparak, 1415’te Agincourt Savaşı’nda Fransızlar’ı ağır bir yenilgiye uğrattı. Kısa sürede Paris’i ve kuzey Fransa’nın büyük bir bölümünü ele geçirdi. Fransa kralının kızıyla evlenerek çocuklarının Fransız tahtı üzerindeki hakkını güvence altına aldı. 1422’de Henry’nin ölümünden sonra erkek kardeşi Bedford dükü Fransa’ya karşı savaşı sürdürdü. Ama Fransa’da durum değişmeye başlamıştı. Burgonya dükü desteğini geri çekmiş ve Fransa’yı birleştirmeye çalışan Jan Dark ortaya çıkmıştı. 1431’de İngilizler tarafından yakalanarak yakılan bu köylü kızı Fransızter’a cesaret verdi ve İngilizler’i topraklarından çıkarmaya yöneltti.
Bedford dükünün ölümünden sonra İngilizler önce Paris’ten, 1449’da da Normandiya’ dan sürüldüler. İngiliz ordusu 1450’de, Bayeux yakınlarındaki Formigny Çarpışması’nda ağır bir yenilgiye uğratıldı. Üç yıl sonra Calais dışındaki bütün topraklan yitirdiler. Yüz Yıl Savaşları ulusal birlik düşüncesini başlatması bakımından, Avrupa tarihinin en önemli olaylarından biri olarak kabul edilir.
