AĞARTMA
Renkli bir kumaşı beyazlatmak ya da başka bir renge boyamak için önce kumaşın doğal rengini gidermek gerekir. Sanayide birçok ürüne uygulanan ağartma işleminin özü budur. Bu işlem özellikle iplik, dokuma, kâğıt hamuru, şeker ve un üretiminde çok önemlidir. Örneğin, doğal rengi grimsi kahverengi olan keten lifleri önceden ağartılmazsa, ketenden dokunan masa örtüleri, çarşaf ve mendiller istenen beyazlıkta olmaz. Bugün çeşitli kimyasal maddelerle uygulanan ağartma işlemi eskiden çok daha basit, ama çok uzun zaman alan yöntemlerle yapılıyordu.
Ölülerini kar gibi beyaz keten bezlere sararak mumyalayan Eski Mısırlılar’ın keteni nasıl ağarttıklan bilinmiyor. Büyük olasılıkla bezleri suyla ıslattıktan sonra açık havada kurumaya bırakıyorlar, böylece nemin ve güneş ışığının etkisiyle ketenin doğal rengi yavaş yavaş açılıyordu.
12. yüzyılda HollandalIlar yeni yöntemler geliştirerek ağartma konusunda ustalaştılar. Keten kumaşları beyazlatmak için sırayla birkaç kez küllü su ve yağı alınmış süt (yayık ayranı) banyosuna batırıyorlar, her banyo arasında güneşe sererek kurutuyorlardı. Yöntemleri çok etkiliydi, ama altı ay gibi uzun bir süre gerektiriyordu. Oysa bugün kumaşlann ağartılması için bir-iki gün yeterlidir.
Fransız kimyacı Claude Berthollet’nin 1785’te klor gazının ağartıcı özelliğini bulması çağdaş ağartma yöntemlerinin başlangıcı oldu. O tarihten 14 yıl sonra İskoçyalı kimyacı Charles Tennant, klor gazıyla aynı işlevi gören, ama kullanımı daha kolay olan kimyasal bir madde üretti. Bugün ağartma tozu ya da kireçkaymağı olarak bilinen bu madde kireç (kalsiyum oksit) ve klordan oluşan katı bir bileşiktir. Kullanılacağı zaman suda eritilir ve ağartılacak ürün bu sıvıya batınlarak beyazlaşmaya bırakılır.
Ağartma tozu bugün de kullanılmaktadır; ama sanayide, sıvılaştırılmış klor ile kireçkaymağının kanşımı olan ve ağartma tozunun suda eritilmiş haline benzeyen sıvı ağartıcıların kullanımı daha yaygındır. Keten, pamuk, reyon denen yapay ipek ve öbür dokumalar ile kâğıt hamuru genellikle bu tür sıvılarla ağartılır. Yün, ipek ve pamuklu dokumaların ağartılmasında hidrojen peroksit de çok kullanılır. Gerektiğinde naylon, orlon, perlon gibi yapay elyafın beyazlatılmasında da ağartıcı maddelerden yararlanılabilir. Ama bu ipliklerin üretimi sırasında, morötesi ışınlan emerek sarımsı ipliklerin daha beyaz görünmesini sağlayan bazı kimyasal maddeler kullanıldığı için, çoğu kez yapay elyafın ağartılmasına gerek kalmaz.