Yardım Kurumları
Yardım Kurumları, acil gereksinim içindeki insanlara yardım etmek üzere özel olarak ya da kamu desteğiyle oluşturulmuş kuruluşlardır. Bu gibi kurumlar yoksullara olduğu kadar kıtlık, sel, kuraklık, deprem gibi doğal yıkımlara uğramış insanlara da yardım eder. Bazıları ise, savaş ya da siyasal baskı sonucu yerlerinden yurtlarından olmuş insanların geleceğini güven altına almak amacını taşır.
Tüm dünyada yaygın biçimde kurulan ilk yardım kurumu uluslararası Kızılhaç’tır. Türkiye’de ve İslam ülkelerinde benzer amaçlı kuruluş Kızılay adını alır. 1864’te, daha önce İtalya’daki Solferino Savaşı’nda (1859) yaralanan askerlere yardım etmiş olan İsviçreli Henri Dunant tarafından kurulan Kızılhaç’ın birçok işlevi vardır. Savaşlarda, çatışma halindeki tarafların yetkililerine ulaşarak aracılık eder. Yaralıların bakımını sağlar, kamplarda bulunan savaş tutsaklarını görmeye gider, özel yiyecek paketlerini ve postaları dağıtır, tutsaklara ilişkin bilgileri ailelerine ulaştırır. 20. yüzyılda Kızılhaç, yardım elini doğal felaketlerin kurbanlarına ve azgelişmiş ülkelere de uzattı. Yiyecek ve temel sağlık gereçlerinin dağıtımını üstlendi; felaket bölgelerinde geçici sığınma merkezlerinin oluşturulmasına yardım etti.
1943-47’de, Birleşmiş Milletler Yardım ve Rehabilitasyon İdaresi (UNRRA) adlı yardım kurumu (UNRRA), savaş yüzünden yıkıma uğramış insanlar için kamplar kurarak yiyecek, ilaç, giyecek gibi yardım gereçleri dağıttı. Bu kurumun 1947’de etkinliğine son vermesi üzerine, yarım kalan tasarılar öteki yardım kuramlarınca ele alındı. 1945’te, savaştan hemen sonra Birleşmiş Milletler Örgütü kuruldu. Örgütün önde gelen etkinliklerinden biri, savaş sırasında evsiz kalan insanlara yardım etmekti. Birleşmiş Milletler içerisinde Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNHCR) adı altında özel bir birim oluşturuldu ve UNRRA’nın doğrultusunda etkinlikte bulundu. UNHCR ilk olarak Avrupa’nın mülteci sorununu çözüme kavuşturmak için çalıştı. Daha sonra askeri diktatörlüklerin ve zorba yönetimlerin baskısından kurtulmak için ülkelerini terk etm ek zorunda kalan ya da doğal yıkımlardan kaçarak başka ülkelere sığınan mülteciler konusunu gündemine aldı.
Bugün Birleşmiş Milletler Çocuk Fonu adıyla bilinen Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF), II. Dünya Savaşı’ndan etkilenen ülkelerin çocuklarına yardım sağlamak üzere 1946 yılında kuruldu. 1950’lerden başlayarak, azgelişmiş ülkelerdeki çocuklar ile acil yardıma muhtaç çocuklara yardım UNICEF’in üzerine önemle eğildiği konulardır. Buna bağlı olarak yiyecek yardımı, koruyucu sağlık hizmetleri, hastaların tedavisi, okul yapımı ve öğretmen yetiştirilmesi de UNICEF’in etkinlikleri kapsamındadır. 1972’de Birleşmiş Milletler Afetzedelere Yardım Kuruluşu (UNDRO) kuruldu.Bu kuruluş çeşitli yıkımlardan etkilenen ülkelere yönelik uluslararası yardımların düzenli bir biçimde iletilmesine çalışır. Tüm bu Birleşmiş Milletler kuruluşları, örgüte üye ülkelerin ve öteki yardım kuruluşlarının gönüllü katkısıyla sağlanan fonlarla desteklenir.
Hayırseverlik
İnsanların aileleri dışındaki kimselere yardım etmesi değişik kültürlerce benimsenmiş olup uzun bir geçmişe sahiptir. Eski Ahit’te, Yeni Ahit’te ve Kuran'da hayırseverliğe çok önem verilir. Ortaçağda Yahudiler ve Hıristiyanlar için hayırseverlik cennette kendine bir yer edinmenin güvencesi olarak kabul edilirdi.
19. yüzyılda İngiltere’de toplumsal yaşamı iyileştirmek için bazı hayırseverler yardım dernekleri kurdular. Sanayi Devrimi sırasında nüfusu hızla kalabalıklaşan kentlerde özellikle emekçi aileleri insanca yaşam koşullarından yoksundu. Yoksulları barındırıp doyuran misyoner ocakları bu dönemde açıldı. 1865’te rahip William Booth tarafından kurulan ve Selamet Ordusu anlamına gelen Salvation Army giderek gelişti ve uluslararası bir nitelik aldı. Bir Hıristiyan etkinliği olan Salvation Army’nin günümüzde 3.000’i aşkın sosyal yardım kurumu, hastane, okul ve temsilciliği vardır. Bu kuruluş askeri örgütlenme temeline dayalıdır.
İngiliz doktor Thomas John Barnardo (1845-1905), Londra’nın doğu kesiminde yarı çıplak, aç ve kimsesiz çocukları barındırmak için 1870’te bir çocuk yurdu açtı. Büyük bir özveriyle çalışan doktor Barnardo 40 yıl boyunca 60 bin çocuğun yuvaya kavuşmasını sağladı. Yoksul öğrencilere yemek, yaşlı ve kimsesiz kadınlara parasız sağlık hizmeti örgütledi. Aynı dönemde yaşayan Lord Shaftesbury (1801-85) ise kadın emekçileri ve çocukları koruyucu yasaların çıkarılmasına ön ayak oldu. Yoksul ve kimsesiz çocukların eğitilmesine yönelik çalışmalarıyla 300 bin yoksul çocuğun eğitim görmesini sağladı.
Günümüzde, kitle iletişim araçlarının, özellikle de televizyon yayınlarının yaygınlığı dünyadaki herhangi bir yıkımın nerdeyse anında duyulmasını sağlamaktadır. 1970’ler ve 1980’ lerde birçok Afrika ülkesinde yüz binlerce kişinin açlıktan ölmesine yol açan kuraklığı televizyon aracılığıyla dünyada duymayan kalmadı. Yardım fonlarının oluşturulması için özel televizyon yayınları yapıldı. Acı çeken insanların görüntüleri izleyicileri derinden etkileyerek yardım ellerinin uzanmasını sağladı. 1985’te, İrlandalI rock şarkıcısı Bob Geldof, Afrika’daki açlara yardım amacıyla Band Aid'i kurdu. Tüm dünya televizyonlarından 1,5 milyar insanın izlediği bir rock konseri düzenledi. 70 milyon dolar tutarındaki konser geliri, UNICEF ile Band Aid Vakfı’na verildi. Benzer fon oluşturma girişimlerinden biri de, 1986 yılında ABD’de yoksullara yardım amacıyla kurulan “Hands Across America”dır.
Yardımlar yalnızca bunalım anında kısa bir süre için değil, uzun zaman sürdürülürse etkili olur. Ayrıca yardımın dağıtımı sırasında para, yiyecek ve öteki gereçlerin gerçekten gereksinmesi olan kişilerin eline geçmesini sağlamak, başkalarının bunlardan haksız kazanç elde etmesini önlemek önem taşır.
