Bovling
BOVLİNG, genellikle 10 tahta kuka ve ağır bir topla oynanan bir oyundur. Dünyanın hemen her yerinde oynanan bovling daha çok Kuzey Amerika’da yaygındır. Bovlingin atası sayılabilecek oyunlar, koni biçimli kukalar ve onları devirmek için fırlatılan bir çomakla oynanırdı. Kukaların çomak yerine topla devrildiği bovling türü ilk kez 14. yüzyılda Almanya ve Hollanda’da yaygınlaştı. HollandalIlar, skittles ya da dokuz kuka adını verdikleri bu oyunu 17. yüzyılda, o zamanki adı New Amsterdam olan New York kentine getirdiler. O zamanlar Avrupa’da dokuz kuka, meyhaneler ve kumarla birlikte anılan, kötü bir oyun sayılmış, bu yüzden oyuna karşı sert yasalar çıkarılmıştı. ABD’de de dokuz kukayı yasaklayan yasalardan kaçınabilmek için oyuna 10. bir kuka eklendi. Dokuz kuka İngiltere’nin bazı yörelerinde bugün hâlâ oynanmaktadır.
Günümüzde bovling alanlarında, genellikle 19-23 metre uzunluğunda 106-110 cm genişliğinde, sert tahtadan yapılmış, yan yana birkaç yol vardır. Her birinin iki yanında 23 cm eninde birer oluk uzanır. Olukların birinin üzerinde, atılan topların geri geldiği bir yatak bulunur. Kukaların ve topların boyutları oynanan oyunun türüne göre değişir. Sert akça-ağaçtan yapılan, lobut biçimindeki kukaların boyu 38 cm, ağırlığı 1,4 kilogramdır. Bovling topları metal olamaz ve ağırlığı 7,3 kilogramı geçemez. Topun rahatça tutulabilmesi için üzerinde iki ya da üç delik vardır.
Kukalar bovling yolunun bir ucundaki belirli noktalar üzerine, bir üçgen oluşturacak biçimde yerleştirilir. Üçgenin oyuncuya yakın köşesinde bir numaralı kuka yer alır. Üçgenin tabanı ise, sıraya dizilmiş dört kukadan oluşur. 30 cm aralıkla dizilen kukaların arkasında, topun ve devrilen kukaların içine düştüğü bir çukur vardır. Çağdaş bovling alanlarında, devrilen kukalar otomatik yerleştiricilerle yeniden yerlerine konur. Oyuncu, yolun bir ucundan topu kukalara doğru yuvarlar. Atış sırasında oyuncunun aşmaması gereken faul çizgisi ile bir numaralı kuka arasındaki uzaklık 18 metredir. Oyuncunun amacı en çok sayıda kukayı devirmektir. Oyunun her bölümünde iki kez top yuvarlama hakkı vardır. 10 bölümden oluşan bovling oyunu iki rakip arasında oynanabileceği gibi, iki ya da beş kişilik takımlar arasında da oynanabilir.
Oyunun herhangi bir bölümünde, oyuncu eğer attığı ilk topla kukaların tümünü devirirse, ikinci top hakkını kullanmaz. İlk topla kukaların tümünün devrilmesine “tam isabet” denir. Tam isabet 10 puan kazandırır. Ayrıca tam isabet yapan oyuncuya fazladan iki top yuvarlama hakkı tanınır. Bu atışların sağladığı sayılar önceki 10 puana eklenir. Eğer oyuncu arka arkaya üç tam isabet sağlarsa 30 puan kazanır.
Oyuncu normal hakkı olan iki topla tüm kukaları devirirse 10 puan elde eder. Tüm kukaları deviremezse, devirdiği kuka kadar sayı kazanır. Profesyonel bir oyuncu oyun başına ortalama 210 puan almalıdır. Oyunda alınabilecek en yüksek puan 300’dür. Bunu başarabilmek için her bölümde arka arkaya üç tam isabet yapmak gerekir.
Küçük topların kullanıldığı bir başka bovling türünde kukaların boyu 23 santimetreyi geçemez. Bovlingin üç, dört ya da beş kukayla oynanan türleri de vardır.
İngiltere’de, bazı birahane ve kulüplerde oynanan bovling çeşidine “dokuz kuka” adı verilir. Kuralları yer yer değişiklik gösteren dokuz kuka oyununda, alan genellikle kapalı bir sundurma biçimindedir ve uzunluğu 12 metre, genişliği ise 3-4 metredir. Kukalar sert tahtadan yapılmıştır. Bunlar yolun bir ucuna, 60 santimetrelik aralıklarla, baklava biçiminde yerleştirilir. Yolun öbür ucundaki atış çizgisi ile kukalar arasındaki uzaklık 6,5 metredir.
Oyuncular, 4,5 kg ağırlığındaki bir topu kukalara doğru yuvarlar. Oyundaki amaç ya belirli sayıda topla en çok kukayı devirmek ya da en çok üç topla tüm kukaları devirmektir. Oyunun bir başka türünde 31 kukanın en az sayıda atışla devrilmesi amaçlanır.
Bovling zaman içinde yalnızca bir eğlence olmaktan çıkmış, büyük paralarla oynanan çekişmeli bir oyun olmuştur.
