Cenaze Töreleri
İnsanlar toplu yaşamaya başladığından beri ölüm önemli bir olay olmuş ve ölü için çeşitli geleneklere ve törelere uyularak törenler yapılagelmiştir. Toplumların dinsel ve kültürel özelliklerine bağlı olarak bu törenler büyük bir çeşitlilik gösterir. Ama, bu törenlerin tümü ölünün gömülecek, yakılacak ya da saklanacak bedeniyle ilgilidir.
Dinler genel olarak ölümün bir son olmadığını, ruhun ölümden sonra da sonsuz olan öteki dünyada varlığını sürdüreceğini kabul eder. Bazı toplumlarda insanlar ölülerin yaşayanları etkileme gücüne sahip olduğuna inanırlar. Bu nedenle ölüme ilişkin törenlerin kusursuz ve geleneğe uygun biçimde uygulanmasına özen gösterirler. Törenler genellikle toplumun katılımına açık olarak yapılır. Ölen kişiye çeşitli nedenlerle yakınlığı bulunan insanları bir araya getiren bu törenler, acılı bir günde “beraberlik” duygusu yaratmaya yardım eder. Yaşam, ölünün kaldırılmasına ilişkin törelerin uygulanması tamamlandıktan sonra olağan akışına yeniden döner.
Bazı kültürlerde ölü gömülür, bazılarında ise yakılır. Hindu dinine göre insan öldükten sonra tez elden yakılmalıdır. Bu nedenle Hindu törenleri kısa sürede tamamlanır. Başka bazı kültürlerde ise daha uzun sürer. Müslümanlar ve Hıristiyanlar ölülerini gömerler. Toprağa verilmek anlamında, gömmek için kimi işlemler uygulanır. Müslümanlık la ölü yıkanarak arındırılır, kefen denen bir beze sarılır. Kefenlenmiş, tabuta konmuş ölüye “cenaze” adı verilir. Ölünün namazının kılınması zorunlu bir görevdir. Tabut omuzlarda taşınır, bu taşıma işinin hızla yapılması gerekir. Cenaze toprağa indirilip üstü örtüldükten sonra Kuran okunur ve tören sona erer. Yahudiler de ölülerini vakit geçirmeden gömmeye özen gösterirler. Ama mezar taşının konmasına kadar, bir yıl süreyle yas tutarlar. Eski Mısırlılar ölen firavunlarını mumyalar ve görkemli anıtmezarlara koyarlardı. Piramit adı verilen firavun mezarlarının en ünlülerinden üçü Gize’ dedir. Eski Mısır’da sıradan ölüler de mumyalanır ama onlar daha gösterişsiz mezarlara gömülürdü. Her yıl belirli günlerde ölünün akrabaları mezar başında ölülerini anar, böylece cenaze töreleri kuşaklar boyunca sürerdi.
İnsanlar değer verdikleri ölülerinin mezarına zaman zaman çiçek koyar; yakılması durumunda, külleri özel bir kapta saklar ya da istenilen yere serper.
Ölünün değeri ve yaşayanları etkileme gücü toplumdaki önemine ve ölüm biçimine bağlıdır. Japon, Çin ve bazı Afrika topluluklarında ölen bir kral ya da şef için özel törenler uygulanır, böylece ölen kişinin yaşayanlara yardım etmeyi sürdüreceğine inanılırdı. Bazı toplumlarda ölen aile reisi ailenin etkili bir atasına dönüştürülürken, ölen çocuksa, çocuğun toplumdaki yeri önemsiz olduğu için, kısa ve sade bir tören yapılırdı. Ölüm kime gelirse gelsin tedirgin edici bir olaydır. Şiddet sonucu olan ya da doğal olmayan ölümler ise daha da rahatsız edicidir. Bu nedenle bazı toplumlar savaş, kaza, cinayet ya da intihar ölümlerinde çoğu zaman özel törenler uygular.
