Bilgi Diyarı

Aşağıdaki Kutu ile Sonsuz Bilgi Diyarı'nda İstediğinizi Arayabilirsiniz...

Difenbahya

  • Okunma : 635

DifenbahyaYılan yastığıgiller ailesinden bitki cinsi (Bil. a. Dieffenbachia). Amerika'nın tropikal bölgeleri kökenli 30'a yakın tür içeren difenbahya cinsinin üyeleri, evlerde yaygın biçimde yetiştirilir. Cinsin örnek türü difenbahyanın (Dieffenbachia amoena) yaprakları koyu yeşil üstüne, beyaz çizgilidir.

Otomobillerin çekiş düzeneğinde yer alan, çekiş tekerleklerinin, motorun çevirme kuvvetini (torkunu) farklı dönüş oranlarıyla aktarmasını sağlayan dişli sistemi. Diferansiyel, bir virajın dış tarafında kalan tekerleğin daha uzun bir yay çizmesini, iç yanda kalan öbür tekerleğinse daha kısa bir yay çizmesini, dolayısıyla da aracın patinaj yapmasını önler.

Motoru önde olan arkadan çekişli bir arabada, motorun çevirme kuvveti, aktarma sisteminden geçerek, arka dingil düzeninin içindeki ayna ve pinyon dişlileri döndürür ve arka çekiş tekerleklerine güç sağlar. Motoru önde olan önden çekişli arabada, diferansiyel ve son çekiş dişlileri, doğrudan doğruya motora monte edilmiş olarak, aktarma sistemiyle aynı karter içinde yer alır. Her iki tasarımda da, çekiş dişlileri, diferansiyel dişlileri aracılığıyla aks millerini ve çekiş tekerleklerini döndürür.

Şaft mili, diferansiyel içindeki bir pinyon dişlide sona erer. Şaft mili döndüğünde, pinyon dişli, diferansiyel kutusunun bir parçası olan ayna dişliyi hareket ettirir; böylece hem kutu hem de ayna dişli birlikte döner. Kutunun içinde iki pinyon dişli ve iki yan (istavroz) dişli vardır; yan dişlilerin her biri, bir aksla çekiş tekerleklerinden birine bağlanır. Araba dümdüz ileri giderken ve aks milleri aynı hızla dönerken, diferansiyel kutusu da döner, ama hiçbir farklı hareket oluşmaz. Oysa araç bir virajı alırken, çekiş tekerleklerinin hızları ve aştıkları mesafeler farklı olacağı için, diferansiyel bu farklılığı dengeler: Yan dişlilerin çevresinde dönen pinyonlar, virajın iç yanında kalan tekerleğin daha yavaş, dış yanında kalan tekerleğinse daha hızlı dönmesini sağlar. Kutu, iki tekerleğin ortalaması olan bir hızla döner.

Serbest dönen dişliler, motorun çevirme kuvvetini, çekiş tekerlekleri arasında eşit olarak böler. Çekiş tekerleklerinin biri kuru zemin, öbürü buz üzerindeyse, kutunun içindeki dişliler, patinaj yapan tekerleğin, ayna dişlinin iki katı hızla dönmesini sağlar. Çekiş tekerleklerinin her biri, patinaj yapan tekerleğin dönmesi için gerekli olan az miktardaki çevirme kuvvetini aynı oranda alır; araba hareket etmez. Tekerleğin boş dönüşünü azaltmak için, bazı araçlarda kilitli ya da sınırlı kaymalı diferansiyel kullanılır. Yaylar, yan dişlileri kavramalara bastırarak, kutuyla temas etmelerini sağlar. Kavramalar diferansiyelin hareketini kısıtlayarak çevirme kuvvetinin bir bölümünü, yol tutuşu (kavrayışı) daha iyi olan tekerleğe iletir ve aracın hareket etmesini sağlar.

Günümüzde birçok araçta sürekli ya da aralıklı dört tekerlekten çekiş (4WD) sistemi bulunmaktadır. Aralıklı 4WD araçlar, kaplama yollarda 2WD olarak hareket eder. Modern 4WD araçların çoğunda, ön ve arka tekerlekler arasında fazladan bir diferansiyel daha bulunur; böylece ön ve arka çekiş tekerlekleri, kaplama yolda giderken çok az farklı oranlarda döner ve çekiş düzeninin hasar görmesi önlenir.

Sürekli 4WD sistemi olan bazı araçlarda, ön ve arka son çekiş dişlileri, sınırlı kaymalı diferansiyelle birleştirilir. Her çekiş aksının ayrıca kendi diferansiyeli vardır. Bu diferansiyeller, ön ve arka tekerleklerin çok az farklı hızlarda dönmesini sağlayarak, lastik çaplarındaki ya da çekiş dişlisi oranlarındaki küçük farkların etkisini ortadan kaldırır. Bu kayma, sürekli 4WD sistemi bulunan aracın, çekiş düzenine bir zarar gelmeden, kaplama yollarda hareket etmesini sağlar.