Dünyanın yedi harikası
Dünyanın yedi harikası, Eski Yunan ve Roma anıtlarında sözü geçen ve o dönemde dünyanın bilinen sınırlarını belirleyen yedi anıt. Çeşitli yazarlar tarafından sözü edilen (İ.Ö. V. yy'da Herodotos, İ.Ö. I. yy'da Diodoros, vb.), ama tam anlamıyla Strabon'un Geographika (Coğrafya) adlı on yedi kitaplık yapıtında ve Bizanslı mühendis Philon'nun Peri ton Hepta Theamaton (Dünyanın Yedi Harikası Üstüne) adlı yapıtında eksiksiz biçimde betimlenen bu "yedi harika" şunlardır: Mısır ehramları, Babil'in asma bahçeleri, Efes'teki Artemis tapınağı, Olympia'daki Zeus heykeli, Halikarnassos (Bodrum) mausoleionu, Rodos heykeli, İskenderiye feneri.
Mısır ehramları
Mısır'da Cize'deki (ya da Gize) ve Sakkare'deki ehramlar (ya da piramitler), “dünyanın yedi harikası'nın en eskileridir. Firavunlar için bu tür anıtsal mezarlar yapma düşüncesi. III. sülaleden Coser (ya da Zoserı döneminde ortaya çıkmış, tasarımını mimar İmhotep'in yaptığı bu ilk ehramın yüksekliği 60 m'yi bulmuştur. İçinde dehlizler ve ölü odaları bulunan bu ilk ehram, sonradan öbür firav unlar döneminde taklit edilerek, firavunların çoğu için birçok ehram yapılmıştır. Bunların en tanınanları en büyük ehram olan Keops ehramı (yüksekliği 147 m; tabanı 230 m²) ile Kefren ve Mikerinos'un ehramlarıdır.
Babil'in asma bahçeleri
Günümüze kalmamış olan Babil'in asma bahçeleri konusunda, eski Yunan efsanelerinde iki öyküye rastlanır. Bunların birincisine göre, bahçeler Asur kraliçesi Semiramis'in(Sammuramat,İ.Ö. 810'dan-805'e), İkincisine göreyse Nabukadonosor II'nin (İ-Ö. 605'ten-562'ye) buyruğuyla yapılmışlardır. Arkeolog Robert Koldevey, Babil'de yaptığı kazılar sırasında taraçalar üstünde kurulmuş bir bahçenin alt yapısını oluşturabilecek bir kemer bulmuştur. Ünlü İştar kapısının karşısında, 7 m yüksekliğinde bir duvarın üstünde dikilmiş ağaçlardan oluştuğu sanılan Babil'in asma bahçelerinin ne zaman ortadan kalktığı bilinmemektedir.
Efes'teki Artemis tapınağı
Efes'teki Artemis (Diana) tapınağı (ya da Artemision) tapınağı, İ.Ö. 560'a doğru Giritli Khersiphron ile oğlu Metagenes ve Sisamlı Theodoros tarafından yapılmıştı. Tabanı 55,10x115,14 m ölçülerindevdi; çift sıra sütunlarla (önde 8, arkada 9, yanlarda 19) çevriliydi. İçinde Artemis'in kült heykeli yer alıyordu.Batı yüzünde, Lidya kralı Karun'un (Kroisos) armağanı olan alt bölümleri kabartmalarla süslü sütunlar vardı. İ.Ö. 356'da Herostratos adlı bir ruh hastası tarafından yakılıp, Kheirokrates tarafından yeniden yapıldı. Bu yeni yapı da Gotların akınları sırasında yıkıldı (İ.S. 2631 ve taşları çeşitli yapılarda, özellikle de Ayasofya kilisesinin yapımında kullanıldı. Günümüzde yerinde yalnızca beyaz bir sütun vardır.
Not: Efes'teki Artemis tapınağı (Artemision), İ.Ö. 560'a doğru, Giritli Khersiphron, oğlu Metagenes ve Sisamlı Theodoros tarafından yapılmıştı. İ.Ö. 356'da bir ruh hastası tarafından ateşe verildi.
Olympia'da Zeus heykeli
Güzelliği ve boyutları bakımından Eski Çağ'da ün salan Olympia'daki Zeus heykeli, ünlü Atinalı heykelci Pheidias tarafından altın ve fildişinden yapılmıştı (İ.Ö. 436-İ.Ö. 432). 10 m yüksekliğindeki heykelde. Zeus süslü bir tahtta otururdurumda, bir elinde zaferi simgeleyen kartal, öbür elinde asasıyla canlandırılmıştı. Günümüze kalmayan Zeus heykeli, bazı eski paralardaki ve arkeoloji kalıntılarındaki kabartmalardan tanınmaktadır.
Halikarnassos mausoleionu
Karia satrapı Mausolos için eşi Artemisia'nın Halikarnassos'ta (Bodrum) yaptırdığı mausoleion (anıt mezar), döneminin ünlü mimarları Satyros ve Pythios tarafından İ.Ö. 355'ten sonra tamamlanmıştı. 60x80 m'lik bir alanı kaplıyordu. Yaklaşık 42 m yüksekliğindeki mermerden anıt, Mausolos'un lahdinin bulunduğu yüksek bir taban üstünde, 36 sütunlu bir galerinin taşıdığı 24 basamaklı piramit biçiminde çatıdan oluşuyordu. Tepesinde dört atlı zafer anıtı ve bir heykel grubu vardı. Ünlü heykelciler Timotheios, Bryaksis, Leokhares ve Skopas'ın yaptıkları frizlerinde (günümüzde büyük bölümü İngiltere'de British Museum'dadır), amazonların savaşları canlandırılmıştı. Günümüzde, 1966'dan başlanarak yapılan kazılarda 8x5 m boyutlarındaki mezar odası ile çevresindeki galeriler ve su kanalları ortaya çıkarılmıştır. Kazı alanının yanı başında, ortaya çıkarılan çeşitli mimarlık ve heykel parçalarının, anıtmezarın çizimlerinin ve 1857'de British Museum'a götürülen kabartmaların alçı kopyalarının sergilendiği bir müze vardır.
Not: Halikarnassos mausoleionu, Satrap Mausolos'un anısına eşi tarafından yaptırıldı. Yüksek bir taban üstünde, 36 sütunlu bir galerinin taşıdığı 24 basamaklı piramit biçiminde çatıdan oluşuyordu.
Rodos heykeli
Rodosluların, Demetrios Poliorketes'i bozguna uğrattıktan (İ.Ö. 305) sonra, Güneş tanrısı ve Rodos'un koruyucusu Helios'a teşekkür etmek için diktikleri Rodos heykeli, İ.Ö. 292-İ.O. 280 arasında, Lindoslu Khares tarafından tunçtan yapılmış, taş ve demirle pekiştirilmişti. Beyaz mermerden 6-7,5 m yükseklikte bir taban üstünde, yüksekliği 36 m'yi buluyordu. İ.Ö. 266'ya doğru bir depremde yıkıldı ve İ.S. 653'te parçalanıp, eritildi. Günümüzde, gerçeği yansıttığı kuşkulu kopyalarından tanınmaktadır.
İskenderiye feneri
Eski Çağ'daki bütün deniz fenerlerinde taklit edilen İskenderiye feneri, İskenderiye limanının karşısındaki Pharos adasında, gemilere yol göstermesi için Ptolemaios I ve Ptolemaios II dönemlerinde, mimar Knidoslu Sostratos tarafından yapılmıştı (İ.Ö. 284-İ.Ö. 280). 122 m yüksekliğinde üst üste üç bölümden oluşan bir kule biçimindeydi. Tepesinde, önünde yakılan ateş sayesinde yaklaşık 50 km uzaklardan görülebilen bir metal ayna (Arkhimedes tarafından yapıldığı ileri sürülmektedir) yer alıyordu. Büyük bölümü 1324'teki bir depremde yıkıldı.